De onuitgesproken vraag naar openheid is een trend geworden. We verwachten dat dierbaren en vrienden ons alles vertellen, eerlijk en gedetailleerd hun gevoelens en motieven voor acties analyseren. Bij het uitnodigen van een kind voor een vertrouwelijk gesprek rekenen we op een oprechte presentatie van alles wat is overgekookt. Maar als we elkaar bijna alles vertellen, waarom hebben we dan psychotherapeuten nodig? Waarom betalen voor een dienst die we elkaar vrijwillig en gratis verlenen?
"Eerlijkheid is niet het doel van een psychotherapeut", zegt psychoanalyticus Marina Harutyunyan. — Verwar een sessie psychoanalyse niet met intieme gesprekken, wanneer we met vrienden delen wat we voelen, waar we bewust aan denken. De psychoanalyticus is geïnteresseerd in wat een persoon zelf niet weet - zijn onbewuste, dat per definitie niet kan worden uitgesproken.
Sigmund Freud vergeleek de studie van het onbewuste met een archeologische reconstructie, toen uit schijnbaar onbeduidende scherven, gewonnen uit de diepten van de aarde of willekeurig verspreid, geduldig een holistisch beeld werd samengesteld van wat aanvankelijk geen verband leek te houden. Het onderwerp van het gesprek is dus niet zo belangrijk voor de psychoanalyticus.
De analist probeert een intern conflict te ontdekken waarvan we ons niet bewust zijn.
"Freud vroeg de patiënt zich voor te stellen dat hij in een trein zat en vroeg hem alles te noemen wat hij buiten het raam ziet, zonder vuilnishopen of gevallen bladeren te negeren, zonder te proberen iets te verfraaien", legt Marina Harutyunyan uit. — In feite wordt deze stroom van bewustzijn een venster naar de innerlijke wereld van een persoon. En dit is helemaal niet zoals belijdenis, ter voorbereiding waarop de gelovige ijverig zijn zonden herinnert en er dan berouw over heeft.
De analist probeert een intern conflict te ontdekken waarvan we ons niet bewust zijn. En daarvoor bewaakt hij niet alleen de inhoud van het verhaal, maar ook de ‘gaten’ in de presentatie. Immers, waar de stroom van bewustzijn pijnlijke gebieden raakt die angst veroorzaken, hebben we de neiging ze te vermijden en weg te gaan van het onderwerp.
Daarom hebben we een Ander nodig, iemand die helpt om de psyche te verkennen en deze weerstand zo pijnloos mogelijk te overwinnen. Het werk van de analyticus stelt de patiënt in staat te begrijpen welke werkelijke affecten hij onderdrukt door andere, sociaal wenselijke reacties te verdoezelen.
De therapeut oordeelt niet op wat er is gezegd en zorgt voor de afweermechanismen van de patiënt
“Ja, de psychoanalyticus monitort bedenkingen of aarzelingen, maar niet met het doel de ‘crimineel’ te pakken te krijgen, verduidelijkt de deskundige. “We hebben het over een gezamenlijke studie van mentale bewegingen. En de betekenis van dit werk is dat de cliënt zichzelf beter kan begrijpen, een meer realistisch en geïntegreerd beeld krijgt van zijn gedachten en handelingen. Dan is hij beter op zichzelf gericht en daardoor beter in het contact met anderen.
De analyticus heeft ook zijn individuele moraliteit, maar hij werkt niet met ideeën over zonde en deugd. Het is belangrijk voor hem om te begrijpen hoe en op welke manier de patiënt zichzelf schade toebrengt om hem te helpen minder zelfdestructief te zijn.
De psychotherapeut oordeelt niet op basis van wat er is gezegd en zorgt voor de afweermechanismen van de patiënt, wetende dat zelfbeschuldigingen in de rol van bekentenissen niet de belangrijkste sleutel tot succesvol werk zijn.