Soms falen we in de strijd met onszelf en de omstandigheden. We willen niet opgeven en hopen op een wonder en een fout maken. Psychotherapeut Derek Draper denkt na over waarom het belangrijk is om een nederlaag op tijd toe te geven.
Ik werkte vroeger in de politiek en kende de oude Lord Montag, een lid van het Britse parlement. Ik herinner me vaak zijn favoriete zin. "Mensen kunnen veranderen", zei hij met een sluwe glans in zijn ogen, en na een pauze voegde hij eraan toe: "Vijf procent en vijf minuten."
Deze gedachte - natuurlijk cynisch - klonk natuurlijk uit de mond van een man in wiens omgeving de pretentie in orde was. Maar toen ik besloot om therapeut te worden en begon te oefenen, dacht ik meer dan eens aan deze woorden. Wat als hij gelijk heeft? Hebben we waanvoorstellingen over onze eigen flexibiliteit?
Mijn ervaring is: nee. Ik herinner me mezelf in mijn jeugd. Ik ploeterde in drugs en leidde een wild leven, ik had langdurige depressies. Nu is mijn leven veranderd. Als percentage, met 75% over de afgelopen vijf jaar.
Ik zie veranderingen bij patiënten. Ze kunnen binnen een week verschijnen, of ze kunnen jaren duren. Soms is er al vooruitgang te zien in de eerste sessie, en dit is een groot succes. Maar vaker gaan deze processen langzamer. We proberen tenslotte te rennen als er zware gewichten aan onze voeten hangen. We hebben geen ijzerzaag of sleutel tot boeien, en alleen tijd en hard werken kunnen ons helpen om ze af te werpen. De vijf jaar waarin ik mijn leven heb kunnen heroverwegen, is het resultaat van de afgelopen vijf jaar hard werken aan mezelf.
Soms moet iemand ons de waarheid herinneren: er zijn dingen die we niet kunnen oplossen.
Maar soms komt verandering niet. Als ik er bij een klant niet in kom, stel ik mezelf duizend vragen. Heb ik gefaald? Moet ik hem de waarheid vertellen? Misschien ben ik niet gemaakt voor deze baan? Soms wil je de werkelijkheid een beetje corrigeren, het plaatje positiever maken: nou, nu ziet hij in ieder geval wat het probleem is en waar hij verder moet. Misschien keert hij later terug naar de therapie.
Maar leven met de waarheid is altijd beter. En dat betekent toegeven dat je niet altijd kunt weten of therapie zal werken. En je snapt niet eens waarom het niet werkte. En fouten moeten worden erkend, ondanks hun ernst, en niet proberen te verzachten met behulp van rationalisatie.
Een van de wijste uitspraken die ik ooit heb gelezen, komt van de uitstekende psychoanalyticus Donald Winnicott. Op een dag kwam er een vrouw naar hem toe voor hulp. Ze schreef dat haar zoontje was overleden, ze was wanhopig en wist niet wat ze moest doen. Hij schreef haar terug in een korte, handgeschreven brief: 'Het spijt me, maar ik kan niets doen om te helpen. Het is een tragedie.»
Ik weet niet hoe ze het opnam, maar ik denk graag dat ze zich beter voelde. Soms moet iemand ons aan de waarheid herinneren: er zijn dingen die we niet kunnen oplossen. Een goede therapie geeft je de kans om het verschil te maken. Maar het biedt ook een veilige ruimte waar we een nederlaag kunnen toegeven. Dit geldt zowel voor de cliënt als voor de therapeut.
Zodra we begrijpen dat verandering onmogelijk is, moeten we overschakelen naar een andere taak - acceptatie
Dit idee wordt het best verwoord in het 12-stappenprogramma, hoewel ze het hebben overgenomen van het bekende "gebed om gemoedsrust" (wie het ook heeft geschreven): "Heer, geef me de vrede om te accepteren wat ik niet kan veranderen, geef me de moed om te veranderen wat ik kan veranderen, en geef me de wijsheid om de een van de ander te onderscheiden.
Misschien richtte de wijze oude heer Montag, die stierf aan een hartstilstand, zijn woorden tot degenen die dat onderscheid nooit begrepen. Maar ik denk dat hij maar half gelijk had. Ik wil niet afstand doen van het idee dat verandering mogelijk is. Misschien geen 95%, maar we zijn nog steeds in staat tot diepgaande en blijvende verandering. Maar zodra we begrijpen dat verandering onmogelijk is, moeten we overschakelen naar een andere taak: acceptatie.