In de jaren zestig ontwikkelde Paul D. MacLean, een Amerikaanse arts en neurobioloog, de drie-enige hersentheorie, waarbij hij een organisatie van de hersenen in drie delen uiteenzette: reptielenbrein, limbisch brein en neo-cortexbrein. Vandaag, gedemonstreerd als verouderd en in diskrediet gebracht, vinden we nog steeds deze naam van "reptielenbrein" met betrekking tot een deel van de hersenen dat 1960 miljoen jaar geleden van reptielen is geërfd. Wat betekende het reptielenbrein ten tijde van deze theorie? Wat waren de eigenaardigheden? Wat is de controverse die deze theorie in diskrediet heeft gebracht?

Volgens Dr. Paul D. Maclean en zijn theorie, opgesteld in de jaren zestig, zijn onze hersenen georganiseerd in drie grote delen: de limbische hersenen (bestaande uit de hippocampus, de amygdala en de hypothalamus), de neocortex (bestaande uit twee hersenhelften) en ten slotte het reptielenbrein, dat al 1960 miljoen jaar in diersoorten aanwezig is. Deze drie delen communiceren met elkaar, maar functioneren als onafhankelijke organen. Het reptielenbrein wordt vaak het "instinctieve brein" genoemd, omdat het de vitale functies van het organisme beheert.

Voorouderlijk en archaïsch brein, het reptielenbrein beheert de basisbehoeften en de regulatie van de vitale functies van het organisme:

• ademhaling;
• lichaamstemperatuur ;
• voedsel ;
• reproductie ;
• hartfrequentie.

Ook wel "primitief" brein genoemd, vanwege het bestaan ​​ervan in levende wezens (vissen) gedurende meer dan 500 miljoen jaar, is het de hersenen die verantwoordelijk zijn voor het overlevingsinstinct, dat reacties zoals vluchten of vluchten veroorzaakt. agressiviteit, impulsen, het voortplantingsinstinct met het oog op het behoud van de soort. Het reptielenbrein ontwikkelde zich vervolgens in amfibieën en bereikte zijn meest geavanceerde stadium bij reptielen, ongeveer 250 miljoen jaar geleden.

Het omvat de hersenstam en het cerebellum, in feite wat de hersenen van een reptiel vormen. Zeer betrouwbaar, dit brein heeft toch de neiging om in de drang en de dwang te zitten. Deze hersenen zijn ongevoelig voor ervaringen en hebben slechts een kortetermijngeheugen, waardoor ze zich niet kunnen aanpassen of evolueren, zoals de neocortex.

Betrokken bij cognitieve functies zoals aandacht, reguleert het de reacties van angst en plezier. Het is een binair brein (ja of nee), dezelfde stimulatie zal altijd tot dezelfde reactie leiden. Een onmiddellijke reactie, vergelijkbaar met een reflex. Afhankelijk van de informatie die aan de hersenen wordt gegeven, is de besluitvorming aan hem en zal het reptielenbrein het limbische brein en de neo-cortex overnemen.

Dwangmatige houdingen (bijgeloof, obsessief-compulsieve stoornissen) zouden hun oorsprong vinden in het reptielenbrein. Ook onze behoefte in de samenleving om te vertrouwen op een hogere autoriteit, of onze obsessieve behoefte aan rituelen (religieus, cultureel, traditioneel, sociaal, etc.).

Reclame- en marketingprofessionals weten het ook: een persoon die afhankelijk is van zijn reptielenbrein is gemakkelijk te manipuleren. Via voeding of seksualiteit richten ze zich rechtstreeks op dit deel van de hersenen en krijgen ze 'dwangmatige' reacties van deze mensen. Er is geen evolutie via ervaring mogelijk als het repetitieve reactieschema eenmaal geregistreerd is.

Er is een neiging om te geloven dat de mens om in de samenleving te leven alleen zijn cognitieve functies en emotionele vermogens nodig heeft en daarom alleen zijn neocortex en limbisch brein zou gebruiken. Fout! Het reptielenbrein is niet alleen voor onze overleving.

Naast ons voortplantingsinstinct dat ons is toevertrouwd en dat ons dient zonder dat we ons ervan bewust zijn in het bijzijn van andere mensen van het andere geslacht, dient het ons bij bepaalde reacties die voor ons essentieel zijn voor het leven in de samenleving. We beheren bijvoorbeeld onze agressiviteit, het begrip territorium en het automatische gedrag dat verband houdt met maatschappelijke, religieuze rituelen, enz.

De theorie van de hersenen die in de jaren zestig door Paul D. Maclean is opgesteld, is de afgelopen jaren zeer controversieel geweest door wetenschappelijk onderzoek. We ontkennen niet het bestaan ​​van hersenen in reptielen, maar eerder de overeenkomst tussen hun hersenen en de hersenen die voorheen "reptielachtig" werden genoemd bij zoogdieren, inclusief mensen.

De hersenen van reptielen laten hen veel uitgebreider gedrag toe, geassocieerd met de bovenste hersenen, zoals geheugen of ruimtelijke navigatie. Het is daarom verkeerd om te geloven dat het reptielenbrein beperkt is tot de meest elementaire en vitale behoeften.

Waarom heeft zo'n misvatting zo lang geduurd?

Enerzijds om redenen van sociale en filosofische overtuigingen: het 'reptielenbrein' verwijst naar de dualiteit van de menselijke natuur, die we in de oudste filosofieën vinden. Bovendien lijkt dit drie-enige hersendiagram te zijn getransponeerd naar het freudiaanse diagram: de componenten van het drie-enige brein hebben veel overeenkomsten met het freudiaanse 'ik', het 'superego' en het 'id'.