Is het slecht om altijd positief te zijn?

Auto ging kapot? Des te beter: terwijl ik op de sleepwagen wacht, heb ik tijd voor mezelf. Verliefd in de metro? Veel succes, ik heb de menselijke nabijheid zo gemist. Er zijn geweldige mensen die alles positief waarnemen. Alsof er in elke moeite iets goeds schuilt en achter elk drama een les in wijsheid schuilgaat. Deze geweldige mensen, "beladen" met optimisme, leggen, soms met een vreemde glimlach, uit dat je gelukkiger zult zijn als je alleen de positieve kant van alles ziet. Is het echt zo?

Fouten zijn leerzaam

“Onze competitieve samenleving dwingt ons om efficiënt te zijn op alle gebieden van het leven. Je moet zelfs je cv verfraaien, zodat het alleen maar een gestage opwaartse beweging naar succes laat zien”, zegt filosoof en psychoanalyticus Monique David-Ménard. Maar de druk is zo groot dat counseling vaak komt van mensen die «gevormd zijn door het ideaal van absoluut succes» wanneer hun leven plotseling instort door mislukking.

Ondanks al hun positiviteit hebben ze niet geleerd om perioden van verdriet te ervaren en in melancholie te vervallen. "Het is triest, want onze moeilijkheden en mislukkingen vertellen ons veel over onszelf", vervolgt ze. Het verbreken van een relatie laat ons bijvoorbeeld zien dat we te veel in die relatie hebben geïnvesteerd, of misschien dat we bereid waren te falen. Dankzij Freud weten we nu dat de tegengestelde impulsen - op leven en dood, eros en thanatos - de rijkdom en complexiteit van onze ziel uitmaken. Aandacht schenken aan wat er mis is gegaan, is nadenken over onze fouten, zwakheden en angsten, al die facetten die de identiteit van onze persoonlijkheid vormen. “Er is iets heel persoonlijks aan hoe we ons weer in dezelfde doodlopende weg bevinden”, bevestigt Monique David-Ménard. – En hierin ligt onze vrijheid, “want in nederlagen vinden we materiaal voor de opbouw van ons succes.”

Emoties zijn logisch

Waar dienen gevoelens en emoties voor? Dit zijn signaallampjes in onze geest, ze zeggen dat er iets met ons gebeurt”, legt Gestalttherapeut Elena Shuvarikova uit. “Als we in gevaar zijn, voelen we angst; als we verliezen, voelen we verdriet. En door onszelf te verbieden iets te voelen, ontvangen we geen belangrijke informatie van het lichaam. En zo missen we de kansen van onze eigen groei, we verliezen het contact met onszelf. De taak van psychotherapie is om de cliënt de kans te geven om te zien hoe hij door de gebeurtenis is geraakt, en wat in zijn reactie verwijst naar de situatie in het verleden, om hem te leren precies te reageren op het huidige moment.

“Te veel positief denken verhindert ons om ons aan te passen aan de huidige situatie”, — Elena Shuvarikova weet het zeker. Om niet onder ogen te zien wat ons bedreigt of beangstigt, weigeren we te zien wat ons echt zorgen baart. We verzachten de situatie om even te kalmeren, maar in feite gaan we richting een ramp. Immers, hoe vaak je jezelf ook voorhoudt dat de weg recht is, als er een bocht op komt, vlieg je naar de kant van de weg. Of, zoals de Indiase goeroe Swami Prajnanpad leerde, de juiste actie is om 'ja te zeggen tegen wat is'. Het vermogen om de situatie te zien zoals deze is, stelt u in staat de juiste middelen te vinden en de juiste keuze te maken.

“Positieve gedachten zijn, net als negatieve gedachten, twee gevaarlijke, vruchteloze manieren, reflecteert Monique David-Ménard. "Vanwege het eerste beschouwen we onszelf als almachtig, zien we het leven in een roze kleur, geloven we dat alles mogelijk is, en het laatste maakt ons zwak en maakt ons vatbaar voor mislukking." In beide gevallen zijn we passief, we creëren of creëren niets, we geven onszelf geen hefboom om de wereld om ons heen opnieuw te maken. We luisteren niet naar onze emoties, en het woord 'emotie' gaat terug op het Latijnse exmovere - 'naar voren brengen, opwinden': dit is wat ons mobiliseert, ons tot actie aanzet.

Ambivalentie maakt je volwassen

Soms wordt de moderne eis om te doen alsof alles goed is, gebruikt om de gesprekspartner te 'neutraliseren' in een gesprek dat gespannen wordt. Er is een bekende uitdrukking "Vertel me niet over het probleem, maar bied er een oplossing voor aan", die helaas veel bazen graag te veel herhalen.

Het probleem is dat er een verwijt achter zit: doe je best, wees efficiënt, flexibel en leef! Boris, 45, een verkoopmedewerker, is verontwaardigd: “Onze baas vertelde ons het “goede” nieuws: er zullen geen ontslagen vallen … op voorwaarde dat we akkoord gaan met een loonsverlaging. We moesten gelukkig zijn.» Degenen die op onrecht waagden te zinspelen, werden beschuldigd van het ondermijnen van de teamgeest. De situatie is typisch. Positief denken ontkent complexe denkprocessen. Als we complex denken, houden we rekening met tegenstrijdige elementen en bevinden we ons in een toestand van onstabiel evenwicht, waarbij de keuze altijd relatief is en afhangt van de context. En er zijn niet één goede antwoorden.

"Problemen vermijden, de dingen alleen van de positieve kant bekijken, is een infantiele positie", meent Elena Shuvarikova. — Psychologen noemen tranen en verdriet 'groeivitaminen'. We zeggen vaak tegen klanten: het is onmogelijk om volwassen te worden zonder te herkennen wat is, zonder ergens afstand van te doen, zonder het jouwe uit te schreeuwen. En als we ons willen ontwikkelen, onszelf willen leren kennen, kunnen we niet voorkomen dat we verliezen en pijn tegenkomen. Natuurlijk is het moeilijk, maar onvermijdelijk en noodzakelijk. We kunnen de hele diversiteit van de wereld niet begrijpen zonder in te stemmen met haar dualiteit: ze heeft zowel goede als slechte.

Het is normaal om je zorgen te maken

"Positief denken kan psychologisch comfort bieden, op voorwaarde dat we het niet constant gebruiken", zegt Monique David-Menard. — In tijden van economische tegenspoed hebben we wat meer optimisme nodig. Het helpt om angst te weerstaan. Maar een positieve beleving van de situatie kan ook totaal ongepast zijn, bijvoorbeeld als we geen klachten willen horen. Niets is zo beledigend voor een overstuur vriend als een oproep om het goede in het leven te zien.

Soms moet je het verlangen om ongelukkig te zijn vanzelf laten verdwijnen. Door te navigeren tussen het ideaal van efficiëntie en faalangst, kunnen we een model van succes creëren dat enige mislukking toelaat.