Wetenschappers hebben bewijs gevonden dat meditatie wordt geassocieerd met een verhoogde levensverwachting en een verbeterde cognitieve functie op oudere leeftijd.
Je hebt waarschijnlijk meer dan eens gehoord over de vele positieve effecten die meditatiebeoefening kan hebben. Misschien lees ik zelfs in mijn artikelen over dit onderwerp. Nieuw onderzoek suggereert bijvoorbeeld dat meditatie stress en angst kan verminderen, de bloeddruk kan verlagen en je een gelukkig gevoel kan geven.
Het bleek dat meditatie meer kan: het kan het verouderingsproces vertragen en de kwaliteit van cognitieve activiteit op oudere leeftijd verbeteren. Hoe is dit mogelijk?
- Cellulaire veroudering vertragen
Meditatie beïnvloedt onze fysieke conditie op verschillende manieren, beginnend op cellulair niveau. Wetenschappers onderscheiden telomeerlengte en telomerase-niveau als indicatoren voor celveroudering.
Onze cellen bevatten chromosomen, oftewel DNA-sequenties. Telomeren zijn beschermende eiwitkappen aan de uiteinden van DNA-strengen die voorwaarden scheppen voor verdere celreplicatie. Hoe langer de telomeren, hoe vaker de cel zich kan delen en vernieuwen. Elke keer dat cellen zich vermenigvuldigen, wordt de telomeerlengte - en dus de levensduur - korter. Telomerase is een enzym dat telomeerverkorting voorkomt en helpt de levensduur van cellen te verlengen.
Hoe verhoudt dit zich tot de lengte van een mensenleven? Het feit is dat de verkorting van de telomeerlengte in cellen gepaard gaat met een verslechtering van de werking van het immuunsysteem, de ontwikkeling van hart- en vaatziekten en degeneratieve ziekten zoals osteoporose en de ziekte van Alzheimer. Hoe korter de telomeerlengte, hoe vatbaarder onze cellen zijn voor de dood, en we worden vatbaarder voor ziekten met de leeftijd.
Telomeerverkorting komt van nature voor naarmate we ouder worden, maar huidig onderzoek suggereert dat dit proces kan worden versneld door stress.
Mindfulness-beoefening wordt geassocieerd met een vermindering van passief denken en stress, dus in 2009 suggereerde een onderzoeksgroep dat mindfulness-meditatie mogelijk een positief effect heeft op het handhaven van telomeerlengte en telomerase-niveaus.
In 2013 testte Elizabeth Hodge, MD, hoogleraar psychiatrie aan de Harvard Medical School, deze hypothese door telomere lengtes te vergelijken tussen beoefenaars van liefdevolle vriendelijkheidsmeditatie (metta-meditatie) en degenen die dat niet doen. De resultaten toonden aan dat meer ervaren metta-meditatiebeoefenaars over het algemeen langere telomeren hebben en dat vrouwen die mediteren significant langere telomeren hebben in vergelijking met niet-mediterende vrouwen.
- Behoud van het volume grijze en witte stof in de hersenen
Een andere manier waarop meditatie veroudering kan helpen vertragen, is via de hersenen. In het bijzonder het volume van grijze en witte stof. Grijze materie bestaat uit hersencellen en dendrieten die signalen naar synapsen verzenden en ontvangen om ons te helpen denken en functioneren. Witte materie bestaat uit axonen die feitelijke elektrische signalen tussen dendrieten transporteren. Normaal gesproken begint het volume grijze stof op 30-jarige leeftijd met verschillende snelheden en in verschillende zones af te nemen, afhankelijk van persoonlijke kenmerken. Tegelijkertijd beginnen we het volume van de witte stof te verliezen.
Een kleine maar groeiende hoeveelheid onderzoek toont aan dat we door meditatie in staat zijn onze hersenen te herstructureren en mogelijk structurele degeneratie te vertragen.
In een studie van Massachusetts Algemeen Ziekenhuis in samenwerking met de Harvard Medical School in 2000, gebruikten wetenschappers magnetische resonantie beeldvorming (MRI) om de dikte van de corticale grijze en witte stof van de hersenen te meten bij mediteerders en niet-mediteerders van verschillende leeftijden. De resultaten toonden aan dat de gemiddelde corticale dikte bij mensen tussen de 40 en 50 jaar die mediteren vergelijkbaar is met die van mediteerders en niet-mediteerders tussen de 20 en 30 jaar. structuur van de hersenen na verloop van tijd.
Deze bevindingen zijn significant genoeg om wetenschappers aan te zetten tot verder onderzoek. De vragen die op wetenschappelijke antwoorden wachten, zijn hoe vaak het nodig is om te mediteren om dergelijke resultaten te bereiken, en welke soorten meditatie de belangrijkste invloed hebben op de kwaliteit van veroudering, met name de preventie van degeneratieve ziekten zoals de ziekte van Alzheimer.
We zijn gewend aan het idee dat onze organen en hersenen in de loop van de tijd een gemeenschappelijk traject van ontwikkeling en degeneratie volgen, maar nieuw wetenschappelijk bewijs suggereert dat we door meditatie in staat zijn om onze cellen te beschermen tegen vroegtijdige veroudering en om op oudere leeftijd gezond te blijven.