"Waarom niet gewoon weggaan als het zo slecht gaat?" — de meest voorkomende reactie op verhalen dat iemand wordt blootgesteld aan huiselijk geweld, vernedering, misbruik. Maar het is duidelijk dat niet alles zo eenvoudig is: ernstige redenen zorgen ervoor dat het slachtoffer vast blijft zitten in een pijnlijke relatie.
Er zijn veel mythes over huiselijk geweld en andere vormen van pesten. Velen denken ten onrechte dat de slachtoffers van een dergelijke behandeling masochisten zijn die ervan genieten gemarteld te worden. Naar verluidt hebben ze hun partner "erom gevraagd" of "geprovoceerd" voor misbruik.
Wat een ander ook zegt of doet, wij zijn verantwoordelijk voor onze eigen daden. Voor elk probleem zijn er veel geweldloze oplossingen. Maar kwelgeesten geloven vaak dat het de partner is die verantwoordelijk is voor hun gedrag, en zelfs voor eventuele problemen in de relatie. Het ergste van alles is dat het slachtoffer er net zo over denkt.
Een typische pestcyclus ziet er meestal ongeveer zo uit. Er vindt een gewelddadig incident plaats. Het slachtoffer is boos, bang, gekwetst, getraumatiseerd. Enige tijd verstrijkt en de relatie keert terug naar "normaal": ruzies beginnen, spanning groeit. Op het hoogtepunt van de spanning is er een «explosie» – een nieuw gewelddadig incident. Dan herhaalt de cyclus zich.
Na een gewelddadig incident begint het slachtoffer zijn gedrag te analyseren en probeert te veranderen
Tijdens perioden van 'stilte', zonder geweld of misbruik, doorloopt het slachtoffer meestal verschillende fasen. Zij is:
1. Aan het wachten wanneer de partner kalmeert en weer «normaal» wordt.
2. vergeet over het gewelddadige incident, besluit de kwelgeest te vergeven en doet alsof er niets is gebeurd.
3. Probeert de partner uit te leggen wat hij verkeerd doet. Het lijkt het slachtoffer dat als ze de kwelgeest kan laten zien hoe irrationeel hij zich gedraagt en hoe pijnlijk hij haar aandoet, hij "alles zal begrijpen" en zal veranderen.
4. Denkt na hoe hij haar kan veranderen. De kwelgeest probeert het slachtoffer er meestal van te overtuigen dat ze de werkelijkheid niet adequaat waarneemt. Na een gewelddadig incident begint het slachtoffer zijn gedrag te analyseren en probeert het te veranderen zodat het geweld niet opnieuw gebeurt.
Bij het begeleiden van slachtoffers van huiselijk geweld behandelen veel professionals, waaronder psychotherapeuten en priesters, hen niet met de juiste sympathie en begrip. Vaak vragen ze zich af waarom ze de relatie met de kwelgeest niet verbreken. Maar als je er achter probeert te komen, zie je vaak dat iemand niet weggaat, omdat hij diep van binnen medelijden heeft met zijn partner, in de overtuiging dat het "heel erg moeilijk voor hem is".
Het slachtoffer identificeert zich vaak onbewust met het «getraumatiseerde innerlijke kind» van de kwelgeest. Het lijkt haar dat hij zeker zal veranderen, als ze maar begrijpt hoe «het beter is om van hem te houden». Ze overtuigt zichzelf ervan dat hij haar alleen maar pijn doet omdat hij zelf gekweld wordt door innerlijke pijn en hij neemt het gewoon af op degenen die onder de arm vallen, niet door het kwaad.
Meestal gedragen ze zich op deze manier vanwege ervaringen in de vroege kinderjaren waarin ze een buitengewoon vermogen tot empathie ontwikkelden - bijvoorbeeld als ze in de kindertijd moesten toekijken hoe hun ouder, broer of zus werd gepest, en ze acuut hun eigen hulpeloosheid voelden.
Het slachtoffer komt terecht in een vicieuze cirkel van «herhalingsdwang» in een poging een onrecht recht te zetten dat ze als kind hebben gezien.
En nu de persoon volwassen is geworden, begon hij een romantische relatie, maar slapende traumatische herinneringen zijn niet verdwenen en het interne conflict moet nog worden opgelost. Ze heeft medelijden met haar kwelgeest en valt in een vicieuze cirkel van «obsessieve herhaling», alsof ze keer op keer probeert het onrecht dat ze in haar kindertijd heeft waargenomen, te «corrigeren». Maar als ze haar partner probeert 'beter lief te hebben', zal hij hier gewoon misbruik van maken om haar nog subtieler te manipuleren, waarbij hij haar empathievermogen voor zijn eigen doeleinden gebruikt.
Zelfs als anderen zien hoe buitensporig en walgelijk de kwelgeest zich gedraagt, is het vaak moeilijk voor het slachtoffer om dit te beseffen. Ze ontwikkelt een soort geheugenverlies over haar misbruik; ze vergeet praktisch alle slechte dingen die in de relatie zijn gebeurd. Zo probeert haar psyche zichzelf te beschermen tegen emotioneel trauma. Je moet begrijpen: dit is echt een manier van bescherming, hoewel de meest ongezonde en onproductieve.
Bron: PsychoCentral.