Het ritme van het leven, het werk, de stroom van nieuws en informatie, reclame die ons aanzet om sneller te kopen. Dit alles draagt niet bij aan rust en ontspanning. Maar zelfs in een overvolle metro kun je een eiland van rust vinden. Psychotherapeut en Psychologie-columnist Christophe André legt uit hoe je dit doet.
psychologie: Wat is sereniteit?
Christoffel André: Het is een kalm, alomvattend geluk. Sereniteit is een aangename emotie, hoewel niet zo intens als vreugde. Het dompelt ons onder in een staat van innerlijke vrede en harmonie met de buitenwereld. We ervaren rust, maar trekken ons niet terug in onszelf. We voelen vertrouwen, verbinding met de wereld, overeenstemming ermee. We hebben het gevoel dat we erbij horen.
Hoe sereniteit bereiken?
KA: Soms lijkt het te wijten aan de omgeving. Wanneer we bijvoorbeeld naar de top van een berg klommen en het landschap aanschouwen, of wanneer we de zonsondergang bewonderen... Soms is de situatie hiervoor volkomen ongunstig, maar toch bereiken we deze toestand, alleen "van binnenuit": bijvoorbeeld, in een overvolle metro worden we plotseling overvallen door kalmte. Meestal komt dit vluchtige gevoel wanneer het leven een beetje losser wordt en we de situatie zelf accepteren zoals die is. Om sereniteit te voelen, moet je je openstellen voor het huidige moment. Het is moeilijk als onze gedachten in cirkels gaan, als we ondergedompeld zijn in zaken of verstrooid zijn. In elk geval kan sereniteit, zoals alle positieve emoties, niet altijd worden gevoeld. Maar dat is ook niet het doel. We willen vaker sereen zijn, dit gevoel verlengen en ervan genieten.
En daarvoor zullen we naar de skete moeten gaan, kluizenaars worden, breken met de wereld?
KA: Sereniteit suggereert enige vrijheid van de wereld. We stoppen met het streven naar actie, bezit en controle, maar blijven ontvankelijk voor wat ons omringt. Het gaat er niet om je terug te trekken in je eigen «toren», maar om je te verhouden tot de wereld. Het is het resultaat van een intense, niet-oordelende aanwezigheid in wat ons leven op dit moment is. Het is gemakkelijker om sereniteit te bereiken wanneer een prachtige wereld ons omringt, en niet wanneer de wereld vijandig jegens ons is. En toch zijn er momenten van rust te vinden in de dagelijkse drukte. Degenen die zichzelf de tijd gunnen om te stoppen en te analyseren wat er met hen gebeurt, om zich te verdiepen in wat ze ervaren, zullen vroeg of laat sereniteit bereiken.
Rust wordt vaak geassocieerd met meditatie. Is dit de enige manier?
KA: Er is ook gebed, reflectie op de zin van het leven, volledig bewustzijn. Soms is het voldoende om op te gaan in een rustige omgeving, te stoppen, te stoppen met het najagen van resultaten, wat die ook mogen zijn, om je verlangens op te schorten. En natuurlijk mediteren. Er zijn twee manieren om te mediteren. De eerste omvat focussen, vernauwing van de aandacht. Je moet je volledig op één ding concentreren: op je eigen ademhaling, op een mantra, op een gebed, op een kaarsvlam … En verwijder alles uit het bewustzijn wat niet tot het object van meditatie behoort. De tweede manier is om je aandacht te openen, in alles aanwezig te zijn - in je eigen ademhaling, lichamelijke gewaarwordingen, geluiden om je heen, in alle gevoelens en gedachten. Dit is totaal bewustzijn: in plaats van mijn focus te versmallen, doe ik een poging om mijn geest te openen voor alles wat er om me heen is op elk moment.
Het probleem met sterke emoties is dat we hun gevangenen worden, ons met hen identificeren en dat ze ons verslinden.
Hoe zit het met negatieve emoties?
KA: Het onderdrukken van negatieve emoties is een noodzakelijke voorwaarde voor sereniteit. Bij St. Anne's laten we patiënten zien hoe ze hun gevoelens kunnen kalmeren door zich op het huidige moment te concentreren. We nodigen ze ook uit om hun houding ten opzichte van pijnlijke emoties te veranderen, niet om te proberen ze te beheersen, maar ze gewoon te accepteren en zo hun impact te neutraliseren. Vaak is het probleem met sterke emoties dat we hun gevangenen worden, ons met hen identificeren en dat ze ons verslinden. Dus zeggen we tegen patiënten: 'Laat je emoties in je hoofd zitten, maar laat ze niet al je mentale ruimte innemen. Open zowel lichaam als geest voor de buitenwereld, en de invloed van deze emoties zal oplossen in de meest open en ruime geest.
Heeft het zin om vrede te zoeken in de moderne wereld met zijn constante crises?
KA: Ik denk dat als we niet voor ons innerlijke evenwicht zorgen, we niet alleen meer zullen lijden, maar ook meer beïnvloedbaar en impulsiever zullen worden. Terwijl we, door voor onze innerlijke wereld te zorgen, heeler en eerlijker worden, anderen respecteren, naar hen luisteren. We zijn rustiger en zelfverzekerder. We zijn vrijer. Bovendien stelt sereniteit ons in staat om een innerlijke onthechting te bewaren, welke strijd we ook moeten voeren. Alle grote leiders, zoals Nelson Mandela, Gandhi, Martin Luther King, hebben geprobeerd verder te gaan dan hun directe reacties; ze zagen het grote geheel, ze wisten dat geweld geweld, agressie en lijden voortbrengt. Sereniteit behoudt ons vermogen om boos en boos te zijn, maar op een effectievere en geschiktere manier.
Maar is het voor geluk belangrijker om toe te geven dan weerstand te bieden en te handelen?
KA: Je zou kunnen denken dat het een het ander tegenspreekt! Ik denk dat het is als in- en uitademen. Er zijn momenten waarop het belangrijk is om weerstand te bieden, te handelen, te vechten en andere momenten waarop je moet ontspannen, de situatie moet accepteren, gewoon je emoties moet observeren. Dit betekent niet opgeven, opgeven of zich onderwerpen. Bij acceptatie zijn er, indien goed begrepen, twee fasen: de realiteit accepteren en observeren, en vervolgens handelen om haar te veranderen. Het is onze taak om te 'reageren' op wat er in onze geest en ons hart gebeurt, en niet te 'reageren' zoals emoties dat vereisen. Hoewel de samenleving ons oproept om te reageren, om onmiddellijk te beslissen, net zoals de verkopers die roepen: "Als je dit nu niet koopt, is dit product vanavond of morgen op!" Onze wereld probeert ons te vangen en dwingt ons elke keer te denken dat de zaak dringend is. Sereniteit gaat over het loslaten van valse urgentie. Sereniteit is geen vlucht uit de realiteit, maar een instrument van wijsheid en bewustzijn.