De emotionele aanwezigheid van mensen die zijn overleden, herinneringen aan ervaren trauma's, collectieve herinnering - dit alles veroorzaakt ons sterke gevoelens en beïnvloedt ons leven. Waarom kan terugkeren naar ervaringen uit het verleden en omgaan met verdriet op dit moment nuttig voor ons zijn?
Onze herinneringen zijn opgebouwd uit veel verschillende fragmenten. We slaan ze op in foto's, afspeellijsten, dromen en gedachten. Maar soms wordt de regelmatige herhaling van het verleden een vorm van verslaving: onderdompeling in melancholie kan verschillende gevolgen hebben.
De obsessie met geheugen is een fenomeen dat in de jaren tachtig geïsoleerd stond en tien jaar later vorm kreeg in de term Trauma and Memory Studies. Traumaherinneringen zijn, net als alle menselijke herinneringen, vatbaar voor vervorming. Mensen hebben de neiging om meer trauma te onthouden dan ze hebben meegemaakt.
Dit gebeurt om twee redenen.
De eerste kan worden gebeld "geheugenverbetering": na een traumatische ervaring kunnen zijn opzettelijke herinnering en obsessieve gedachten over hem nieuwe details toevoegen die de persoon na verloop van tijd zal waarnemen als onderdeel van de gebeurtenis. Als een kind bijvoorbeeld wordt gebeten door de hond van een buurman en hij praat steeds weer over dit incident, zal in de loop van de jaren een klein hapje in zijn geheugen worden vastgelegd in de vorm van een enorme wond. Helaas heeft geheugenversterking reële gevolgen: hoe groter deze versterking, hoe meer obsessieve gedachten en beelden een persoon achtervolgen. Na verloop van tijd kunnen deze onervaren gedachten en beelden net zo vertrouwd worden als de ervaren.
De tweede reden voor deze vervorming is dat: mensen zijn vaak geen deelnemers aan traumatische gebeurtenissen, maar getuigen. Er bestaat zoiets als getuige-trauma. Dit is een trauma van de psyche dat kan optreden bij een persoon die een gevaarlijke en vreselijke situatie ziet - terwijl hij er zelf niet door wordt bedreigd.
Olga Makarova, een analytisch georiënteerde psycholoog, vertelt hoe relevant dit concept is in de moderne context:
"Als het eerder nodig was om zo'n blessure op te lopen, op een bepaalde tijd op een bepaalde plaats moest zijn om letterlijk getuige te zijn van het incident, dan is het vandaag voldoende om de nieuwsfeed te openen.
Er is altijd wel iets verschrikkelijks aan de hand in de wereld. Op elke dag van het jaar kun je iets zien dat je schokt en traumatiseert.
Het trauma van de omstander kan zeer intens zijn en, in termen van de kracht van negatieve gevoelens, zelfs concurreren met daadwerkelijke deelname aan traumatische gebeurtenissen (of fysieke nabijheid ervan).
Bijvoorbeeld op de vraag "Hoe gestrest bent u op een schaal van 1 tot 10 over de nasleep van de aardbeving in Japan?" de Japanner, die direct in het evenementengebied was, zal «4» antwoorden. En een Spanjaard die duizenden kilometers van de dreiging leeft, maar die de details van vernietiging en menselijke tragedies in de media en sociale netwerken tot in detail onder een vergrootglas heeft onderzocht, zal eerlijk zeggen dat zijn stressniveau hierover 10 is. .
Dit kan verbijstering en zelfs agressie veroorzaken, en dan de wens om de conventionele Spanjaard te beschuldigen van overdramatisering - ze zeggen, hoe komt het, want niets bedreigt hem! Maar nee, deze gevoelens zijn absoluut echt. En het trauma van een getuige kan de mentale toestand en het leven in het algemeen enorm beïnvloeden. En hoe empathischer iemand is, hoe meer hij emotioneel betrokken raakt bij alles wat hij ziet.”
Naast shock, angst, afschuw, woede en wanhoop op het moment dat een persoon traumatische inhoud tegenkomt, kan een persoon later met gevolgen worden geconfronteerd. Dit zijn paniekaanvallen, aanhoudend verdriet, een verbrijzeld zenuwstelsel, tranen zonder reden, slaapproblemen.
De psycholoog beveelt de volgende stappen aan, zowel als preventie als als "behandeling"
Beperk binnenkomende informatie (het is wenselijk om de voorkeur te geven aan alleen tekst, zonder foto's en video's).
Zorg goed voor je lichaam (lopen, eten, slapen, sporten).
Containeriseren, dat wil zeggen verwerken, emoties (tekenen, zingen, koken zijn geschikt - een favoriet tijdverdrijf dat in dergelijke situaties het beste van alles helpt).
Herken grenzen en onderscheid je emoties van die van anderen. Stel jezelf vragen: is dit wat ik nu voel? Of sluit ik me aan bij de angst van iemand anders?
In zijn beroemde boek Verdriet en melancholie stelt Freud dat we «nooit vrijwillig onze emotionele gehechtheid opgeven: het feit dat we in de steek zijn gelaten, betekent niet dat we de relatie beëindigen met degene die ons heeft verlaten».
Daarom spelen we hetzelfde scenario in relaties, projecteren we beelden van mama en papa op partners en zijn we emotioneel afhankelijk van anderen. Herinneringen aan vroegere relaties of mensen die vertrokken kunnen verslavend zijn en nieuwe relaties beïnvloeden.
Vamik Volkan, een professor in de psychiatrie aan de Universiteit van Virginia, noemt deze psychologische tweelingen in zijn artikel The Work of Grief: Evaluating Relationships and Release. Volgens hem slaat ons geheugen de mentale tweelingen op van alle mensen en dingen die onze wereld bewonen of ooit bewoonden. Ze zijn verre van origineel en bestaan eerder uit sensaties, fantasieën, maar roepen echte gevoelens en ervaringen op.
Freuds term «rouwwerk» beschrijft het mechanisme van interne en externe aanpassing die moet worden gemaakt na een verlies of scheiding.
Het is alleen mogelijk om te stoppen met terugkeren naar relaties uit het verleden of verlangen naar overleden mensen als we begrijpen waarom deze relaties en mensen zo belangrijk waren. Je moet ze ontleden in kleine puzzels, jezelf onderdompelen in herinneringen en ze accepteren zoals ze zijn.
Vaak missen we niet de persoon, maar de sensaties die we naast hem hebben ervaren.
En je moet leren soortgelijke gevoelens te ervaren zonder deze specifieke persoon.
Tijdens perioden van wereldwijde verandering passen velen zich aan veranderingen aan die niemand had verwacht. De toekomst ziet er anders en veel onvoorspelbaarder uit. We hebben allemaal te maken met verlies: iemand verliest zijn baan, de mogelijkheid om zijn gewone dingen te doen en te communiceren met dierbaren, iemand verliest zijn dierbaren.
Terugkeren naar het verleden in deze situatie is therapeutisch: in plaats van de angst voor verlies binnen te houden, is het juister om te rouwen om het verlies. Dan is er een kans om de betekenis ervan te begrijpen. De beste manier om van het verleden te leren, is de tijd nemen om de gevoelens die we ervaren als gevolg van verlies en verdriet te identificeren en te begrijpen en deze te verwoorden.