Inhoud
Wat zal de godin Hecate kiezen - vrije hartstocht of wet? Leven of onsterfelijkheid? Waarom schilderde William Blake de machtige godin als zo eenzaam en verloren? Onze experts bekijken het schilderij en vertellen wat ze weten en voelen.
De Britse dichter en schilder William Blake (1757-1827) schilderde Hekate in 1795. Het wordt tentoongesteld in de Tate Gallery in Londen. De Romeinen noemden Hecate «de godin van de drie wegen», de almachtige heerser van alles wat in deze richtingen gebeurt. Ze werd afgebeeld in de vorm van drie figuren, verbonden door hun ruggen. Drie van haar hoofden keken zelfverzekerd naar voren, elk in zijn eigen richting.
Op het schilderij van William Blake wordt Hecate afgebeeld in strijd met de canon: de figuren zijn van elkaar gescheiden. Twee staan tegenover elkaar en de derde kijkt meestal ergens opzij.
1. Centrale figuur
Maria Revyakina, kunsthistorica: “De mystiek van het werk wordt benadrukt door de sombere kleurstelling, het bizarre lijnenspel en de schending van traditioneel perspectief en compositie. Alleen de hoofdpersoon lijkt een echte entiteit te zijn, en al het andere lijkt zijn eigen gescheiden leven te leiden in een andere wereld.
Andrey Rossokhin, psychoanalyticus: “Ik zie in deze schending van de canon een duidelijke afwijzing van macht over de ruimte. Weigering (of onvermogen?) om richting aan te geven.
2. Mannelijke handen en voeten
Maria Revyakina: “De aandacht wordt gevestigd op de mannelijke handen en massieve voeten van Hekate: mannelijkheid fungeert in dit geval als een symbool van kracht en macht. Achter de dromerige vrouwelijke verschijning gaat een enorme kracht schuil, die de heldin zelf blijkbaar bang maakt.
Andrej Rossokhin: “De hoofdfiguur van Hekate lijkt op de Demon Vrubel – dezelfde pose, dezelfde biseksualiteit, een combinatie van mannelijk en vrouwelijk. Maar de demon is extreem gepassioneerd, klaar om te bewegen, en hier voel ik een soort depressie en enorme interne spanning. Er zit geen kracht in deze figuur, zijn kracht lijkt te worden geblokkeerd.
3. Zicht
Maria Revyakina: «Hecate's blik is naar binnen gericht, ze is eenzaam en zelfs bang, maar tegelijkertijd arrogant en egoïstisch. Ze is duidelijk niet tevreden met eenzaamheid en de wereld om haar heen, vol angst, maar Hecate begrijpt dat ze haar eigen missie te vervullen heeft.
Andrej Rossokhin: «Hekate's hand ligt op het boek (8), dit is beslist de Bijbel, alsof het de wet, moraliteit vermeldt. Maar tegelijkertijd is haar gezicht in de tegenovergestelde richting van de Bijbel afgewend. Hoogstwaarschijnlijk kijkt ze naar een slang, die haar als een verleidelijke slang (6) wil verleiden.
4. Cijfers achter de rug
Maria Revyakina: “De figuren erachter zijn meer een soort gezichtsloze en seksloze wezens, de kleur van hun haar contrasteert met de haarkleur van de heldin, wat symbolisch is. Donkere haarkleur werd geassocieerd met de geest, mystiek, begrip van de kosmos, terwijl lichte haarkleur werd geassocieerd met bruikbaarheid, aardsheid en kou. De botsing van dualiteit en drie-eenheid in dit beeld is niet toevallig. Zo toont de kunstenaar ons Hekate als een eenzame, kwetsbare entiteit tegelijk in zijn inconsistentie en eenheid.
Andrej Rossokhin: “De twee naaktfiguren die de andere twee hypostasen van de godin vertegenwoordigen, zijn voorwaardelijke Adam en Eva. Ze willen elkaar ontmoeten, zich verenigen in passie, maar ze worden gescheiden door Hecate, die niet weet wat te doen. Ze keken naar beneden en durfden elkaar niet aan te kijken. Hun handen worden hulpeloos neergelaten of zelfs achter hun rug verwijderd. De geslachtsdelen zijn gesloten. En tegelijkertijd, Hecate zelf, laat me je eraan herinneren, kijkt in de ogen van de verleider en houdt haar hand op de Bijbel. Ze lijkt verlamd te zijn, niet in staat om het een of het ander te kiezen.”
5. Kleine karakters
Maria Revyakina: “Aan de linkerkant van de foto zien we een uil (5), die in de oudheid werd beschouwd als een symbool van wijsheid, maar later een symbool werd van duisternis en kwaad. De slang (6) is verraderlijk en sluw, maar tegelijkertijd wijs, onsterfelijk, bezit kennis. Zowel de uil als de slang zijn gespannen. Alleen de ezel (7), wiens beeld wordt geassocieerd met de kennis van het lot, is kalm. Hij leek zich neer te leggen en zich aan Hecate te onderwerpen (uit de mythologie weten we dat Zeus Hecate macht over het lot gaf). Zijn rust contrasteert met de algemene spanning».
Andrej Rossokhin: “Er is een duidelijk conflict tussen lichaam en geest, hartstocht en verbod, heidendom en christendom. Hecate, een fallische vrouw met kolossale almacht, neemt hier menselijke trekken aan, begint zich te laten verleiden door seksualiteit, maar kan geen keuze maken voor haar goddelijke macht of voor aardse geneugten. De ogen van de uil (5) hebben dezelfde roodachtige glans als die van de slang. De uil lijkt op een klein kind dat verstrikt is in seksuele fantasieën, wiens ogen wijd open staan van opwinding. De draak (9), die vliegt met zijn vleugels gespreid op de achtergrond, is als een superego die toekijkt. Hij waakt over Hekate en is klaar om haar te verslinden als ze ervoor kiest een sterfelijke vrouw te worden. Als ze de kracht van de godin terugkrijgt, zal de draak nederig wegvliegen.
De stem van het onbewuste
Andrej Rossokhin: 'Ik zie de foto als Blake's droom. En ik neem alle beelden waar als de stemmen van zijn onbewuste. Blake vereerde de Bijbel, maar zong tegelijkertijd over liefde, vrij van dogma's en verboden. Hij leefde altijd met dit conflict in zijn ziel, en vooral op de leeftijd waarop hij het schilderij schilderde. Blake weet niet hoe hij een balans moet vinden, hoe hij heidense kracht, seksualiteit, vrijheid van gevoelens moet combineren met christelijke wet en moraliteit. En de foto geeft dit conflict zoveel mogelijk weer.
Kenmerkend is dat de grootste figuur hier de ezel is (7). Het is altijd aanwezig op de afbeeldingen van de geboorte van Christus, naast de kribbe waar Jezus ligt, en daarom beschouw ik het als een christelijk symbool. Volgens Blake moest Christus lichaam en ziel harmoniseren, plaats maken voor seksualiteit. En daarom zag ik in zijn geboorte iets oplossen, vreugdevol. Maar zo'n harmonie is er niet op de foto. De oplossing van het conflict gebeurde noch in het leven van de kunstenaar, noch later.