Het komt vaak voor dat we na een maaltijd met vrienden en familie het gevoel hebben dat we te veel hebben gegeten. Alleen eten is heel wat anders dan vele uren in een restaurant doorbrengen, wanneer we niet kunnen bijhouden wat en hoeveel we precies eten. En soms is het andersom: we willen pudding als toetje bestellen, maar dat doen we niet omdat geen van onze vrienden snoep bestelt.
Misschien geef je de samenleving de schuld en denk je dat vrienden te veel of te weinig eten, waardoor je beïnvloed wordt. Uit tientallen jaren onderzoek blijkt echter dat het niet om vrienden gaat, maar om het eetproces in het bedrijf. Dus, hoe beïnvloedt dit precies de voedselinname en kunnen we iets doen om overeten te voorkomen?
Een reeks onderzoeken door psycholoog John de Castro in de jaren tachtig kan enig licht werpen op dit vraatzuchtige fenomeen. In 1980 had de Castro voedseldagboeken verzameld van meer dan 1994 mensen, die alles optekenden wat ze aten, inclusief eetomstandigheden - in gezelschap of alleen.
Tot zijn verbazing aten mensen meer in groepen dan alleen. Experimenten door andere wetenschappers hebben ook aangetoond dat: in het bedrijf aten mensen 40% meer ijs en 10% meer pasta. De Castro noemde dit fenomeen 'sociale facilitatie' en beschreef het als de belangrijkste tot nu toe geïdentificeerde invloed op het eetproces.
Honger, stemming of afleidende sociale interacties zijn door de Castro en andere wetenschappers buiten beschouwing gelaten. Onderzoek heeft aangetoond dat we onze maaltijdtijd vele malen verlengen als we met vrienden eten, wat betekent dat we meer eten. En veel meer.
Waarnemingen in cafés en restaurants toonden aan dat hoe meer mensen in het bedrijf, hoe langer het eetproces zal duren. Maar als de maaltijden vastliggen (bijvoorbeeld vrienden ontmoeten elkaar tijdens de lunchpauze), eten diezelfde grote groepen niet meer dan kleinere groepen. In een experiment uit 2006 namen wetenschappers 132 mensen en gaven ze 12 of 36 minuten om koekjes en pizza te eten. De deelnemers aten alleen, in paren of in groepen van 4. Tijdens elke specifieke maaltijd aten de deelnemers dezelfde hoeveelheid voedsel. Dit experiment leverde een van de sterkste bewijzen dat: langere maaltijden zijn een reden om te veel te eten in gezelschap.
Als we dineren met onze favoriete vrienden, mogen we blijven hangen en daarom nog een plak cheesecake of een bolletje ijs bestellen. En terwijl we wachten tot het bestelde eten klaar is, kunnen we nog iets bestellen. Vooral als we voor een ontmoeting met vrienden lange tijd niet hadden gegeten en erg hongerig naar het restaurant kwamen. Ook bestellen we meestal verschillende gerechten en zijn we niet vies van het proberen van de heerlijke bruschetta van een vriend of het afmaken van zijn dessert. En als alcohol bij de maaltijd hoort, is het voor ons nog moeilijker om verzadiging te herkennen en hebben we geen controle meer over het proces van te veel eten.
Wetenschapper Peter Herman, die voeding en eetgewoonten bestudeert, kwam met zijn hypothese: verwennerij is een integraal onderdeel van groepsmaaltijden, en we kunnen meer eten zonder ons schuldig te voelen over excessen. Dat is we voelen ons meer op ons gemak met te veel eten als vrienden hetzelfde doen.
Is het je opgevallen dat er in de gangen van sommige restaurants veel spiegels hangen? En vaak worden deze spiegels vlak voor de tafels gehangen zodat de klant zichzelf kan zien. Het is niet zomaar gedaan. In een Japans onderzoek werd mensen gevraagd om popcorn alleen of voor een spiegel te eten. Het bleek dat degenen die voor de spiegel aten veel langer genoten van popcorn. Dit leidt tot de conclusie dat spiegels in restaurants ook bijdragen aan een verhoging van de eettijden.
Maar soms eten we juist minder in het gezelschap dan we zouden willen. Ons verlangen om te genieten van het dessert wordt afgestompt door sociale normen. Vrienden wilden bijvoorbeeld geen dessert bestellen. Waarschijnlijk zullen in dit geval alle leden van het bedrijf het dessert weigeren.
Studies hebben aangetoond dat zwaarlijvige kinderen minder in groepen aten dan alleen. Jongeren met overgewicht aten meer crackers, snoep en koekjes wanneer ze aten met jongeren met overgewicht, maar niet wanneer ze aten met mensen met een normaal gewicht. In universiteitscafés vrouwen aten minder calorieën wanneer mannen aan hun tafel zaten, maar aten meer met vrouwen. En in de VS bestelden diners meer desserts als hun obers te zwaar waren. Al deze resultaten zijn voorbeelden van sociale modellering.
Ons eten wordt niet alleen beïnvloed door het gezelschap, maar ook door de plek waar we eten. In het VK begonnen diners meer groenten te eten tijdens de lunch nadat restaurants posters hadden opgehangen waarop stond dat de meeste klanten voor groenten kiezen. En verspreide snoepjes en snoeppapiertjes van hen waren een krachtige stimulans voor mensen om meer snoep mee te nemen.
Uit een onderzoek uit 2014 bleek dat vrouwen over het algemeen sterker op mannen reageren en dat ze de neiging hebben om aanbevelingen op te volgen van mensen die meer op hen lijken. Dat wil zeggen, de aanbevelingen van vrouwen. En vrouwelijk gedrag.
Met de redenen voor te veel eten in het bedrijf, is alles duidelijk. Nog een vraag: hoe te voorkomen?
Susan Higgs, hoogleraar voedingspsychologie aan de Universiteit van Birmingham, zegt.
Tegenwoordig zijn chips en zoete snacks helaas zo betaalbaar dat voedingsnormen worden door de meeste mensen niet gevolgd. En mensen hebben de neiging om te eten zoals hun dierbaren dat doen, en ze maken zich minder zorgen over problemen met te veel eten als hun sociale kring overmatig eet en te zwaar is. In dergelijke kringen herkennen we het probleem niet en wordt het de norm.
Gelukkig hoef je je vrienden niet op te geven voor gezond eten, ook al zijn ze dikker dan wij. Maar we moeten erkennen dat onze eetgewoonten grotendeels worden bepaald door sociale invloeden. Dan kunnen we begrijpen hoe we moeten handelen tijdens het eten in het gezelschap van vrienden en hoe we het proces kunnen beheersen.
1. Kom niet met een knorrende maag naar een vergadering. Eet een lichte snack een uur voor de geplande maaltijd of een volledige maaltijd een paar uur ervoor. Je moet je realiseren dat hongergevoel, vooral gedurende lange tijd, leidt tot overeten.
2. Drink een glas water vlak voordat je een restaurant binnengaat.
3. Bestudeer het menu goed. Haast je niet om snel iets te bestellen, want je vrienden hebben al besteld. Maak je vertrouwd met de gerechten, bepaal wat je wilt en wat je lichaam nodig heeft.
4. Bestel niet alles tegelijk. Stop voor een aperitief en een warme maaltijd. Als de porties te klein zijn, dan kun je iets anders bestellen, maar als je al een vol gevoel hebt, kun je beter stoppen.
5. Als je voor iedereen een groter gerecht bestelt, zoals pizza, bepaal dan vooraf hoeveel je gaat eten. Grijp niet naar het volgende stuk dat op het bord ligt, want het moet af.
6. Focus op communicatie, niet op kauwen. Een horecagelegenheid is slechts een ontmoetingsplaats, geen reden om te vergaderen. Je kwam hier voor gemeenschap, niet om te veel te eten.