Als kind begreep ik niet waarom buren en ouders onze buurman die op de kleuterschool werkte met veel respect behandelen. Pas vele jaren later realiseerde ik me dat haar kleine portemonnee een groot geheim verborg...
Haar naam was Faina Pavlovna. Ze heeft haar hele leven op dezelfde kleuterschool gewerkt. Nanny - in de jaren zestig, toen ze mijn moeder daar van de crèche haalden. En in de keuken - in de jaren tachtig, toen ze me daarheen stuurden. Ze woonde in ons gebouw.
Als je je hoofd van het raam naar links draait, zou je beneden en schuin het balkon van haar appartement kunnen zien - allemaal gezeten met goudsbloemen en met dezelfde stoel, waarop, bij mooi weer, haar gehandicapte echtgenoot urenlang zat. Ze hadden geen kinderen.
Het gerucht ging dat de oude man zijn been verloor in de oorlog, en zij, nog heel jong, trok hem na de explosie onder de kogels vandaan.
Dus sleepte ze haar hele leven verder, trouw en trouw. Ofwel uit mededogen of uit liefde. Ze sprak over hem als met een hoofdletter, met respect. En ze noemde nooit de naam: "Sam", "Hij".
Op de kleuterschool sprak ik zelden met haar. Ik herinner me alleen dat we in de jongere groep van de kleuterschool (of in de kinderkamer?) in tweetallen werden gezet en in formatie van de vleugel van het gebouw naar de aula werden geleid. Er hing een portret aan de muur. "Wie is dit?" — de leraar bracht elk kind afzonderlijk naar hem toe. Het juiste antwoord moest gegeven worden. Maar om de een of andere reden schaamde ik me en viel stil.
Faina Pavlovna kwam naar voren. Ze streelde zachtjes mijn hoofd en stelde voor: «Grootvader Lenin.» Iedereen had zo'n familielid. Hij stierf trouwens op 53-jarige leeftijd. Dat wil zeggen, hij was zo oud als Hugh Jackman en Jennifer Aniston nu zijn. Maar — «grootvader».
Faina Pavlovna leek me ook oud. Maar in feite was ze iets boven de zestig (de huidige leeftijd van Sharon Stone en Madonna trouwens). Iedereen zag er toen ouder uit. En ze leken een eeuwigheid te duren.
Ze was ook een van die sterke, volwassen vrouwen die nooit ziek leken te worden.
En bij elk weer ging ze elke dag, duidelijk volgens het schema, naar de dienst. In dezelfde eenvoudige mantel en sjaal. Ze bewoog krachtig, maar niet kieskeurig. Ze was erg beleefd. Ze glimlachte naar haar buren. Stevig gelopen. En ze was altijd vergezeld van hetzelfde kleine nettasje.
Met haar, en 's avonds thuisgekomen van het werk. Vele jaren later begreep ik waarom mijn ouders zoveel respect voor haar hadden en waarom ze altijd maar een kleine handtas bij zich had.
Werkend in een kleuterschool, naast de keuken, nam Faina Pavlovna, zelfs in het tijdperk van lege winkels, in principe nooit eten van kinderen aan. De kleine handtas was een teken van haar eerlijkheid. Ter nagedachtenis aan de zusters die in de oorlog van de honger zijn omgekomen. Een symbool van menselijke waardigheid.