Inhoud
Sluit je ogen en stel je een appel voor. Stel je zijn ronde vorm, rode kleur, gladde glanzende huid voor. Kun je een helder mentaal beeld voor jezelf creëren? Of lijkt zo'n visualisatie voor jou onmogelijk? Onderzoek toont aan dat visuele verbeeldingskracht sterk kan verschillen van persoon tot persoon.
"We zijn heel verschillend in visualisatiemogelijkheden, en dit komt door de manier waarop de hersenen werken", zegt Adam Zeman, hoogleraar cognitieve en gedragsneurowetenschappen.
Zeman en collega's proberen erachter te komen waarom 1-3% van de bevolking helemaal niet in staat is tot visualisatie (dit fenomeen wordt afantasie genoemd), terwijl voor sommigen deze vaardigheid juist te goed ontwikkeld is (hyperfantasie).
Een team van onderzoekers onder leiding van Zeman gebruikte fMRI (een soort magnetische resonantie beeldvorming (MRI) die de neurale activiteit in de hersenen of het ruggenmerg meet) om de hersenfunctie te bestuderen van 24 proefpersonen met afantasie, 25 met hyperfantasie en 20 met gemiddelde vaardigheden . naar visualisatie (controlegroep).
Wat veroorzaakt afantasie en hyperfantasie?
In het eerste experiment, waarbij deelnemers werd gevraagd om gewoon te ontspannen en nergens aan te denken tijdens hersenscans, ontdekten wetenschappers dat mensen met hyperfantasie een sterkere verbinding hadden tussen het hersengebied dat verantwoordelijk is voor het zien en het frontale gebied dat verantwoordelijk is voor aandacht en maken beslissingen.
Tegelijkertijd lieten alle deelnemers ongeveer dezelfde resultaten zien in conventionele geheugentests, maar mensen met hyperfantasie gaven gedetailleerdere beschrijvingen van denkbeeldige scènes en herinnerden gebeurtenissen uit het verleden beter.
Ondertussen presteerden deelnemers met afantasie het slechtst op de gezichtsherkenningstest. Ook bleken er meer introverte mensen onder hen te zijn, en extraverte mensen in de hyperfantasiegroep.
Zeman is ervan overtuigd dat zijn onderzoek licht zal werpen op de verschillen tussen mensen die we vaak intuïtief voelen, maar niet in woorden kunnen uitleggen.
Wat zijn de voordelen van het kunnen visualiseren?
“Onderzoek laat zien hoe belangrijk onze visuele verbeelding is. De beoefening van mindfulness en de training van "innerlijk zicht" helpen de kwaliteit van leven te verbeteren. Mensen met goede visualisatievaardigheden hebben vaak meer baat bij psychotherapie.
Ze kunnen zich gebeurtenissen uit het verleden (ook traumatische) zeer gedetailleerd en gedetailleerd herinneren en dit draagt in hoge mate bij aan het herstel van trauma's en neurosen. Ze zijn meestal ook beter in het uiten van hun gedachten en gevoelens”, legt psycholoog Deborah Serani uit.
“Mensen met hyperfantasie herinneren zich gebeurtenissen uit het verleden wel beter en zijn beter in staat zich scenario’s uit de toekomst voor te stellen. Ze hebben de neiging om creatieve beroepen voor zichzelf te kiezen. Maar er zijn ook nadelen, bijvoorbeeld vanwege een heldere en rijke verbeeldingskracht, ze zijn kwetsbaarder voor negatieve emoties, ze kunnen impulsiever zijn, vatbaar voor verschillende verslavingen”, merkt Zeman op.
Het vermogen om te visualiseren kan worden ontwikkeld
“Je kunt niet zeggen dat mensen met afantasie fantasieloos zijn. Visualisatie is slechts een van de vele manifestaties ervan. Daarnaast kan het vermogen om te visualiseren worden ontwikkeld. Yoga, mindfulness-oefeningen en meditatie kunnen hierbij helpen”, zegt Adam Zeman.