Veel mensen denken dat het de bedoeling is om naar een psycholoog te gaan om een aantal specifieke aanbevelingen te krijgen, zoals in een consult met een arts. Dat is niet zo, legt therapeut Alena Gerst uit. De taak van een competente specialist is vooral goed te luisteren en de juiste vragen te stellen.
Tips zijn waardeloos. Het is slechts een tijdelijke maatregel, een soort eerste hulp: breng een steriel verband aan op een wond die een serieuze behandeling nodig heeft.
Bevoegde psychotherapeuten identificeren het probleem, maar geven geen advies. Iedereen die in dit beroep traint, moet de waardevolle vaardigheid leren zwijgen. Het is moeilijk, zowel voor de specialist zelf als voor de opdrachtgever. Het vermogen om zoveel mogelijk details te achterhalen is echter een belangrijk hulpmiddel bij psychotherapie. Het is belangrijk om te begrijpen dat uw therapeut in de eerste plaats een actieve luisteraar is en geen adviseur.
Dit betekent niet dat ze je alleen maar aankijken en je de kans geven om je uit te spreken. Elke ervaren professional luistert aandachtig naar specifieke signalen om de richting van verdere gesprekken te bepalen. En in het algemeen komt het allemaal neer op drie thema's.
1. Wat wil je echt?
Niemand kent ons beter dan wijzelf. Daarom helpt advies zelden om van de grond te komen. In feite zijn de antwoorden al lang bekend, maar soms liggen ze te diep, verborgen onder de verwachtingen, hoop en dromen van andere mensen.
Om heel eerlijk te zijn, zijn maar weinig mensen geïnteresseerd in wat we echt willen. We besteden veel moeite en energie aan het bevredigen van de wensen en behoeften van anderen. Dit uit zich in zowel grote als kleine dingen. In hoe we onze weekenden doorbrengen, wat we lunchen, welk beroep we kiezen, met wie en wanneer we trouwen, of we kinderen hebben of niet.
In veel opzichten vraagt de therapeut één ding: wat we echt willen. Het antwoord op deze vraag kan tot onverwachte ontdekkingen leiden: iets zal schrikken, iets zal behagen. Maar het belangrijkste is dat we er zelf toe komen, zonder aansporing van buitenaf. De betekenis ligt immers juist in weer jezelf worden en leven volgens je eigen regels.
2. Wat wil je veranderen?
We realiseren ons niet altijd dat we veel zouden willen veranderen, maar dit is niet moeilijk af te leiden uit onze toespraak. Maar wanneer onze verlangens aan ons worden geuit, reageren we vaak alsof we er nooit over hebben nagedacht.
De therapeut luistert naar elk woord. In de regel wordt het verlangen naar verandering uitgedrukt in timide zinnen: "Misschien zou ik (la) ...", "Ik vraag me af wat er zou gebeuren als ...", "Ik dacht altijd dat het leuk zou zijn ...".
Als je doordringt tot de diepe betekenis van deze berichten, blijkt meestal dat er onvervulde dromen achter verborgen zijn. De therapeut grijpt in op verborgen verlangens en dwingt ons doelbewust om onbewuste angsten het hoofd te bieden. Het kan de faalangst zijn, de angst dat het te laat is om iets nieuws te proberen, de angst dat we niet het talent, de charme of het geld hebben dat we nodig hebben om ons doel te bereiken.
We vinden duizenden redenen, soms totaal ongeloofwaardig, waarom we zelfs geen kleine stap in de richting van onze droom kunnen zetten. De essentie van psychotherapie is juist dat we begrijpen wat ons tegenhoudt om te veranderen en willen veranderen.
3. Hoe voel je je over jezelf?
Veel mensen weten niet eens hoe slecht ze zichzelf behandelen. Onze vervormde perceptie van ons eigen 'ik' wordt geleidelijk gevormd en na verloop van tijd beginnen we te geloven dat ons idee van het zelf waar is.
De therapeut luistert naar zelfevaluatieve uitspraken. Wees niet verbaasd als hij je fundamentele negatieve mentaliteit vangt. Het geloof in onze eigen ontoereikendheid dringt zo diep door in het onderbewustzijn dat we niet eens doorhebben hoe kritisch we op onszelf zijn.
Een van de belangrijkste taken van psychotherapie is om van dergelijke gedachten af te komen. Het kan: ook al denken we dat we niet goed genoeg zijn, de therapeut denkt daar anders over. Hij brengt valse overtuigingen naar voren, zodat we een positievere en realistischere houding tegenover onszelf kunnen hebben.
De therapeut begeleidt het gesprek wel, maar dat betekent niet dat hij advies hoeft te geven. Als we hem ontmoeten, leren we onszelf kennen. En uiteindelijk begrijpen we wat er moet gebeuren. Sami. Maar met behulp van psychotherapie.
Over de auteur: Alena Gerst is psychotherapeut, klinisch psycholoog en maatschappelijk werker.