Pulmonale atelectase is een aandoening die wordt veroorzaakt door obstructie of uitwendige compressie van de bronchiën, waardoor een deel of de hele long leeg raakt. Mensen met de aandoening kunnen moeite hebben met ademhalen of ademhalingsfalen als de atelectase ernstig is. Ze kunnen ook longontsteking krijgen. Hoewel meestal asymptomatisch, kan atelectase in sommige gevallen ook hypoxemie veroorzaken, dat wil zeggen een afname van de hoeveelheid zuurstof die in het bloed wordt vervoerd en pijn op de borst. De behandeling bestaat uit het verwijderen van de obstructie uit de luchtwegen en ervoor zorgen dat diep adem wordt gehaald.

Pulmonale atelectase komt overeen met de reversibele ineenstorting van de longblaasjes, met volumeverlies, na afwezigheid van ventilatie, terwijl de bloedcirculatie daar normaal is. Het is het gevolg van een volledige obstructie van de bronchus of de bronchiolen die het betreffende deel ventileren. Atelectase kan een hele long, een kwab of segmenten omvatten.

Pulmonale atelectase wordt meestal veroorzaakt door een inwendige obstructie van een van de belangrijkste bronchiën die uit de luchtpijp komt en rechtstreeks naar het longweefsel leidt.

• een ingeademd vreemd lichaam, zoals een tablet, voedsel of zelfs speelgoed;
• een tumor;
• een prop slijm.

Atelectase kan ook het gevolg zijn van een bronchus die van buitenaf wordt samengedrukt door:

• een kwaadaardige of goedaardige tumor;
• lymfadenopathie (lymfeklier die groter wordt);
• pleurale effusie (abnormale ophoping van vocht in de pleuraholte, de ruimte tussen de long en de borstkas);
• pneumothorax (abnormale ophoping van lucht in de pleuraholte).

Atelectase kan ook secundair zijn aan een chirurgische ingreep die intubatie vereist, of aan een rugligging, in het bijzonder bij obese patiënten en in gevallen van cardiomegalie (abnormale vergroting van het hart).

Ten slotte kunnen alle aandoeningen of interventies die de diepe ademhaling verminderen of het hoesten van een persoon onderdrukken, pulmonale atelectase bevorderen:

• astma;
• ontsteking;
• ziekte van de bronchiën;
• taaislijmziekte;
• een complicatie tijdens algehele anesthesie (met name borst- en buikoperaties);
• hoge doses opioïden of sedativa;
• pijn op de borst of in de buik.

Mensen met ernstig overgewicht of obesitas lopen een groter risico om atelectase te ontwikkelen.

Naast het optreden van dyspneu, d.w.z. ademhalingsmoeilijkheden, en hypoxemie, d.w.z. een afname van de hoeveelheid zuurstof in de bloedvaten, blijft pulmonale atelectase meestal asymptomatisch. De aanwezigheid en ernst van dyspneu en hypoxemie hangen af ​​van hoe snel de atelectase zich ontwikkelt en de omvang van de aangetaste long:

• als atelectase slechts een beperkt deel van de long treft of zich langzaam ontwikkelt: de symptomen zijn meestal licht of afwezig;
• als een groot aantal longblaasjes is aangetast en atelectase snel optreedt, kan de dyspneu ernstig zijn en kan ademhalingsinsufficiëntie optreden.

Hartslag en ademhalingsfrequentie kunnen ook toenemen en soms kan de huid een blauwachtige kleur krijgen als gevolg van de afname van het zuurstofgehalte in het bloed. Dit wordt cyanose genoemd. Symptomen kunnen ook een weerspiegeling zijn van de aandoening die de atelectase veroorzaakte (bijvoorbeeld pijn op de borst door een verwonding) of de aandoening die deze veroorzaakt (bijvoorbeeld pijn op de borst bij diep ademhalen, als gevolg van longontsteking).

Longontsteking kan het gevolg zijn van pulmonale atelectase, resulterend in hoesten, kortademigheid en pleurale pijn.

Hoewel gevallen zeldzaam zijn, kan pulmonale atelectase fataal zijn bij pasgeborenen en jonge kinderen.

De eerste stap bij de behandeling van atelectase is het wegnemen van de oorzaak van de luchtwegobstructie door:

• hoest ;
• aspiratie van de luchtwegen;
• bronchoscopische verwijdering;
• chirurgische extractie, radiotherapie, chemotherapie of laserbehandeling bij tumor;
• medicamenteuze behandeling met als doel het slijm te verdunnen of de luchtwegen te openen (verneveling van alfadornase, luchtwegverwijders), in het geval van aanhoudende slijmprop.

Deze eerste stap kan gepaard gaan met:

• zuurstof therapie;
• thoracale fysiotherapie om de ventilatie en de afvoer van secreties te helpen behouden;
• longexpansietechnieken zoals gerichte hoest;
• diepe ademhalingsoefeningen;
• het gebruik van een prikkelspirometer;
• behandeling met antibiotica als een bacteriële infectie wordt vermoed;
• meer zelden, het inbrengen van een intubatiebuis (endotracheale intubatie) en mechanische beademing.

Zodra de atelectase is behandeld, worden de longblaasjes en het ingeklapte deel van de long geleidelijk weer opgeblazen tot hun oorspronkelijke uiterlijk. Wanneer de behandeling te laat is of de obstructie littekens achterlaat, komt het voor dat bepaalde gebieden onomkeerbaar beschadigd raken.