Als je meer over iemand wilt weten, kijk dan eens hoe die persoon zich tot anderen verhoudt. Immers, hoe meer we onszelf respecteren en liefhebben, des te zorgvuldiger en zorgzamer we onze dierbaren behandelen.
Bij het lezen van een ander verhaal over huiselijk geweld zei een vriend geïrriteerd: „Ik kan absoluut niet begrijpen wat er in hun hoofd omgaat! Hoe is het mogelijk om enerzijds zo iemand te bespotten en anderzijds zo lang vol te houden?! Het is een beetje gek.»
Als we bij anderen gedrag tegenkomen dat we niet kunnen verklaren, spreken we vaak van hun waanzin of domheid. Het is moeilijk om door te dringen in het bewustzijn van een ander, en als je je zelf niet gedraagt als degene die je niet begrijpt, rest je alleen nog maar verbijsterd je schouders op te halen. Of probeer toch met behulp van logica en je eigen ervaring het antwoord te vinden: waarom?
Bij deze zoektochten kan men vertrouwen op het principe dat lang geleden door psychologen en filosofen is ontdekt: in communicatie met een ander kunnen we niet boven het niveau van relaties met onszelf uitstijgen.
Het slachtoffer heeft haar eigen innerlijke tiran, die haar terroriseert en haar het recht op zelfrespect ontneemt.
Met andere woorden, hoe we anderen behandelen, geeft aan hoe we onszelf behandelen. Hij die anderen voortdurend te schande maakt, schaamt zich voor zichzelf. Hij die haat uitstort op anderen, haat zichzelf.
Er is een bekende paradox: veel echtgenoten en echtgenotes die hun families terroriseren, hebben het gevoel dat ze helemaal geen machtige agressors zijn, maar de ongelukkige slachtoffers van degenen die ze kwellen. Hoe is dit mogelijk?
Het feit is dat er in de psyche van deze tirannen al een innerlijke tiran is, en hij, volledig onbewust, bespot dat deel van hun persoonlijkheid dat toegankelijk is voor het bewustzijn. Ze kunnen deze innerlijke tiran niet zien, hij is ontoegankelijk (net zoals we ons uiterlijk niet kunnen zien zonder een spiegel), en ze projecteren dit beeld op degenen die dichtbij zijn.
Maar het slachtoffer heeft ook haar eigen innerlijke tiran, die haar terroriseert en haar het recht op zelfrespect ontneemt. Ze ziet geen waarde in zichzelf, dus relaties met een echte externe tiran worden belangrijker dan persoonlijk welzijn.
Hoe meer we onszelf opofferen, hoe meer we van anderen eisen.
De regel "zoals bij jezelf, zo bij anderen" is in positieve zin waar. Voor jezelf zorgen begint voor anderen te zorgen. Door onze eigen wensen en behoeften te respecteren, leren we anderen te respecteren.
Als we weigeren voor onszelf te zorgen, ons volledig aan anderen wijden, dan zullen we de mensen om ons heen ook het recht ontzeggen om voor onszelf te zorgen zonder ons. Zo ontstaat het verlangen om “met zorg te wurgen” en “goed te doen”. Hoe meer we onszelf opofferen, hoe meer we van anderen eisen.
Dus als ik de innerlijke wereld van een ander wil begrijpen, kijk ik naar hoe hij anderen behandelt.
En als ik iets in mezelf wil zien, let ik op hoe ik met andere mensen ben. En als het slecht gaat met mensen, lijkt het alsof ik in de eerste plaats mezelf 'slecht' aandoe. Want het niveau van communicatie met anderen wordt primair bepaald door het niveau van communicatie met jezelf.