De tieners van tegenwoordig besteden enorm veel tijd aan het kijken naar de schermen van hun telefoons. Volgens statistieken kijken kinderen van 11 tot 15 jaar zes tot acht uur per dag naar schermen, en de tijd die ze aan de computer besteden om huiswerk te maken, is daarbij niet meegerekend. In het VK is zelfs waargenomen dat zelfs de gemiddelde volwassene meer tijd naar een scherm kijkt dan slaapt.
Het begint al in de vroege kinderjaren. In het VK heeft een derde van de kinderen toegang tot een tablet voordat ze vier worden.
Het is niet verrassend dat de jongere generaties van vandaag al vroeg worden blootgesteld aan en zich aansluiten bij de sociale netwerken die oudere generaties al gebruiken. Snapchat is bijvoorbeeld enorm populair onder tieners. Uit een in december 2017 uitgevoerd onderzoek bleek dat 70% van de tieners van 13-18 jaar het gebruikt. De meeste respondenten hebben ook een Instagram-account.
Meer dan drie miljard mensen zijn nu geregistreerd op het sociale netwerk of zelfs meerdere. We brengen er veel tijd door, gemiddeld 2-3 uur per dag.
Deze trend laat enkele verontrustende resultaten zien, en door te kijken naar de populariteit van sociale media, willen onderzoekers achterhalen welke impact het heeft op verschillende aspecten van onze gezondheid, waaronder slaap, waarvan het belang momenteel veel aandacht krijgt.
De situatie ziet er niet erg bemoedigend uit. Onderzoekers komen in het reine met het feit dat sociale media een negatieve invloed hebben op onze slaap en onze geestelijke gezondheid.
Brian Primak, directeur van het Centrum voor Media, Technologie en Gezondheidsstudies aan de Universiteit van Pittsburgh, raakte geïnteresseerd in de impact van sociale media op de samenleving toen het een steeds grotere rol begon te spelen in ons leven. Samen met Jessica Levenson, een onderzoeker aan de University of Pittsburgh School of Medicine, onderzoekt hij de relatie tussen technologie en geestelijke gezondheid, waarbij hij de positieve en negatieve punten opmerkt.
Kijkend naar het verband tussen sociale media en depressie, verwachtten ze dat er een dubbel effect zou zijn. Er werd aangenomen dat sociale netwerken depressie soms konden verlichten en soms verergeren - een dergelijk resultaat zou worden weergegeven in de vorm van een "u-vormige" curve op de grafiek. De resultaten van een enquête onder bijna 2000 mensen verbaasden de onderzoekers echter. Er was helemaal geen bocht - de lijn was recht en schuin in een ongewenste richting. Met andere woorden, de verspreiding van sociale media wordt geassocieerd met een verhoogde kans op depressie, angst en gevoelens van sociaal isolement.
“Objectief kun je zeggen: deze persoon communiceert met vrienden, stuurt ze een glimlach en emoticons, hij heeft veel sociale connecties, hij is erg gepassioneerd. Maar we ontdekten dat zulke mensen zich meer sociaal geïsoleerd voelen”, zegt Primak.
Het verband is echter niet duidelijk: verhoogt depressie het gebruik van sociale media of verhoogt het gebruik van sociale media de depressie? Primack gelooft dat dit in beide richtingen kan werken, waardoor de situatie nog problematischer wordt omdat "er een mogelijkheid is van een vicieuze cirkel". Hoe depressiever iemand is, hoe vaker hij sociale netwerken gebruikt, wat zijn geestelijke gezondheid verder verslechtert.
Maar er is nog een ander verontrustend effect. In een onderzoek van september 2017 onder meer dan 1700 jongeren ontdekten Primak en zijn collega's dat als het gaat om interacties op sociale media, het tijdstip van de dag een cruciale rol speelt. Tijd op sociale media die 30 minuten voor het slapengaan wordt doorgebracht, wordt genoemd als een van de belangrijkste oorzaken van een slechte nachtrust. “En dit staat volledig los van de totale gebruikstijd per dag”, zegt Primak.
Blijkbaar is het voor een goede nachtrust uitermate belangrijk om minstens die 30 minuten zonder technologie te doen. Er zijn verschillende factoren die dit kunnen verklaren. Ten eerste onderdrukt het blauwe licht van telefoonschermen melatonine, de chemische stof die ons vertelt dat het bedtijd is. Het is ook mogelijk dat het gebruik van sociale media de angst overdag verhoogt, waardoor het moeilijker wordt om in slaap te komen. "Als we proberen te slapen, worden we overweldigd en achtervolgd door ervaren gedachten en gevoelens", zegt Primak. Ten slotte de meest voor de hand liggende reden: sociale netwerken zijn erg verleidelijk en verminderen simpelweg de tijd die aan slaap wordt besteed.
Van lichamelijke activiteit is bekend dat het mensen helpt beter te slapen. En de tijd die we op onze telefoons doorbrengen, vermindert de hoeveelheid tijd die we besteden aan fysieke activiteit. “Door sociale media leiden we een meer zittend leven. Als je een smartphone in je hand hebt, is het onwaarschijnlijk dat je actief beweegt, rent en met je armen zwaait. In dit tempo hebben we een nieuwe generatie die nauwelijks zal bewegen', zegt Arik Sigman, onafhankelijk docent kindergezondheidseducatie.
Als het gebruik van sociale media angst en depressie verergert, kan dit op zijn beurt de slaap beïnvloeden. Als je wakker in bed ligt en je leven vergelijkt met de accounts van andere mensen getagd met #feelingblessed en #myperfectlife en vol gephotoshopte foto's, kun je onbewust gaan denken dat je leven saai is, waardoor je je slechter gaat voelen en voorkomen dat je in slaap valt.
En dus is het waarschijnlijk dat alles in deze kwestie met elkaar verbonden is. Sociale media zijn in verband gebracht met een toename van depressie, angst en slaapgebrek. En een gebrek aan slaap kan zowel de geestelijke gezondheid verslechteren als het gevolg zijn van geestelijke gezondheidsproblemen.
Slaaptekort heeft ook andere bijwerkingen: het is in verband gebracht met een verhoogd risico op hartaandoeningen, diabetes en obesitas, slechte academische prestaties, tragere reacties tijdens het rijden, risicovol gedrag, toegenomen middelengebruik... de lijst gaat maar door.
Het ergste van alles is dat slaapgebrek het meest wordt gezien bij jonge mensen. Dit komt omdat de adolescentie een tijd is van belangrijke biologische en sociale veranderingen die cruciaal zijn voor de ontwikkeling van de persoonlijkheid.
Levenson merkt op dat sociale media en de literatuur en onderzoek in het veld zo snel groeien en veranderen dat het moeilijk is om bij te blijven. "Ondertussen hebben we de plicht om de gevolgen te onderzoeken, zowel goede als slechte", zegt ze. “De wereld begint net rekening te houden met de impact van sociale media op onze gezondheid. Leraren, ouders en kinderartsen zouden tieners moeten vragen: hoe vaak gebruiken ze sociale media? Welk tijdstip van de dag? Hoe voelen ze zich?
Om de negatieve impact van sociale netwerken op onze gezondheid te beperken, is het uiteraard noodzakelijk om ze met mate te gebruiken. Sigman zegt dat we bepaalde momenten van de dag moeten reserveren waarop we onze gedachten van ons scherm kunnen halen en hetzelfde voor de kinderen kunnen doen. Ouders, zo stelt hij, moeten hun huizen zo ontwerpen dat ze apparaatvrij zijn "zodat sociale media niet permanent in elk deel van je leven doordringen." Dit is vooral belangrijk omdat kinderen nog niet voldoende zelfbeheersing hebben ontwikkeld om te weten wanneer ze moeten stoppen.
Primak is het daarmee eens. Hij roept niet op om te stoppen met het gebruik van sociale netwerken, maar stelt voor om te overwegen hoeveel - en op welk tijdstip van de dag - je het doet.
Dus als je gisteravond voor het slapengaan door je feed aan het bladeren was, en je voelt je vandaag een beetje niet in orde, misschien kun je het een andere keer oplossen. Leg je telefoon een half uur voor het slapengaan neer en je voelt je 's ochtends beter.