Psychologen hebben een onverwachte conclusie getrokken: het is soms nuttig om na te denken over het slechte. Stel je voor dat je binnenkort iets goeds, waardevols, iets dat je koestert, verliest. Ingebeeld verlies zal je helpen waarderen wat je hebt en gelukkiger worden.
Het laatste stuk, het laatste hoofdstuk, de laatste ontmoeting, de laatste kus - alles in het leven eindigt op een dag. Afscheid nemen is verdrietig, maar vaak is het afscheid dat helderheid in ons leven brengt en het goede dat erin zit benadrukt.
Een groep psychologen onder leiding van Christine Leiaus van de Universiteit van Californië voerde een experiment uit. Het onderzoek duurde een maand. De vakken, eerstejaarsstudenten, werden in twee groepen verdeeld. Een groep leefde deze maand alsof het de laatste maand van hun studentenleven was. Ze vestigden de aandacht op plaatsen en mensen die ze zouden missen. De tweede groep was de controlegroep: de studenten leefden zoals gewoonlijk.
Voor en na het experiment vulden de studenten vragenlijsten in die hun psychisch welzijn en tevredenheid met psychologische basisbehoeften peilden: hoe vrij, sterk en dicht bij anderen ze zich voelden. Deelnemers die zich hun naderende vertrek voorstelden, hadden verhoogde indicatoren van psychisch welzijn. Het vooruitzicht om af te studeren aan de universiteit maakte hen niet van streek, maar maakte het leven integendeel rijker. De studenten dachten dat hun tijd beperkt was. Dit moedigde hen aan om in het heden te leven en meer plezier te hebben.
Waarom zou je het niet als een truc gebruiken: stel je het moment voor waarop alles voorbij is om gelukkiger te worden? Dit is wat ons de verwachting van afscheid en verlies geeft.
We leven in het heden
Laura Carstensen, hoogleraar psychologie aan de Stanford University, ontwikkelde de theorie van sociaal-emotionele selectiviteit, die de impact van tijdperceptie op doelen en relaties bestudeert. Omdat we tijd als een onbeperkte hulpbron zien, hebben we de neiging om onze kennis en contacten uit te breiden. We gaan naar lessen, wonen tal van evenementen bij, doen nieuwe vaardigheden op. Dergelijke acties zijn investeringen in de toekomst, vaak geassocieerd met het overwinnen van moeilijkheden.
Door de eindigheid van de tijd te beseffen, gaan mensen op zoek naar zin in het leven en manieren om bevrediging te krijgen.
Als we begrijpen dat de tijd beperkt is, kiezen we voor activiteiten die ons plezier brengen en die op dit moment belangrijk voor ons zijn: plezier maken met onze beste vrienden of genieten van ons favoriete eten. Door de eindigheid van de tijd te beseffen, gaan mensen op zoek naar zin in het leven en manieren om bevrediging te krijgen. De verwachting van verlies duwt ons in activiteiten die hier en nu geluk brengen.
We komen dicht bij anderen
Bij een van de onderzoeken van Laura Carstensen waren 400 Californiërs betrokken. De proefpersonen werden verdeeld in drie groepen: jongeren, mensen van middelbare leeftijd en de oudere generatie. Aan de deelnemers werd gevraagd met wie ze in hun gratis halfuurtje zouden willen afspreken: een familielid, een nieuwe kennis of de auteur van een gelezen boek.
Door tijd met familie door te brengen, voelen we ons beter. Het heeft misschien geen nieuw element, maar het is meestal een plezierige ervaring. Het ontmoeten van een nieuwe kennis of boekauteur biedt een kans voor groei en ontwikkeling.
Onder normale omstandigheden kiest 65% van de jongeren ervoor om een auteur te ontmoeten, en 65% van de ouderen kiest ervoor om tijd met hun gezin door te brengen. Toen deelnemers werd gevraagd zich voor te stellen dat ze binnen een paar weken naar een ander deel van het land zouden verhuizen, besloot 80% van de jongeren om een familielid te ontmoeten. Dit bevestigt de theorie van Carstensen: de anticipatie op een breuk dwingt ons tot herprioritering.
We laten het verleden los
Volgens de theorie van Carstensen concurreert ons geluk in het heden met de voordelen die we in de toekomst kunnen ontvangen, bijvoorbeeld van nieuwe kennis of verbindingen. Maar we mogen de investeringen in het verleden niet vergeten.
Misschien heb je de kans gehad om te communiceren met een vriend die al lang niet meer aardig voor je is, simpelweg omdat je hem van school kent. Of misschien aarzel je om van beroep te veranderen omdat je medelijden hebt met de opleiding die je hebt genoten. Dus de realisatie van het naderende einde helpt om alles op zijn plaats te zetten.
In 2014 voerde een groep wetenschappers onder leiding van Jonel Straw een reeks experimenten uit. Jongeren werd gevraagd zich voor te stellen dat ze niet lang meer te leven hadden. Hierdoor waren ze minder bezorgd over de 'sunk cost' van tijd en geld. Geluk in het heden bleek voor hen belangrijker. De controlegroep was anders opgezet: ze bleven bijvoorbeeld vaker bij een slechte film omdat ze voor het kaartje betaalden.
Aangezien we tijd als een beperkte hulpbron beschouwen, willen we die niet verspillen aan onzin. Gedachten over toekomstige verliezen en scheidingen helpen ons af te stemmen op het heden. Natuurlijk lieten de experimenten in kwestie de deelnemers profiteren van denkbeeldige uiteenvallen zonder de bitterheid van echte verliezen te ervaren. En toch hebben mensen op hun sterfbed meestal spijt dat ze te hard hebben gewerkt en te weinig met dierbaren hebben gecommuniceerd.
Dus onthoud: aan alle goede dingen komt een einde. Waardeer het echte.