Het woord 'psychologie' is in de Arabische wereld altijd gelijkgesteld met taboe. Het was niet gebruikelijk om over geestelijke gezondheid te praten, behalve achter gesloten deuren en fluisterend. Het leven staat echter niet stil, de wereld verandert snel en de inwoners van traditionele Arabische landen passen zich ongetwijfeld aan aan de veranderingen die uit het Westen komen.
Psychologe Linda Sakr werd geboren in Dubai, Verenigde Arabische Emiraten, uit een Libanese vader en een Iraakse moeder. Ze behaalde haar psychologiediploma aan de University of Richmond in Londen, waarna ze een masteropleiding ging volgen aan de University of London. Na enige tijd in een centrum voor interculturele therapie in Londen te hebben gewerkt, keerde Linda in 2005 terug naar Dubai, waar ze momenteel werkt als psychotherapeut. In haar interview vertelt Linda waarom psychologische begeleiding steeds meer wordt “geaccepteerd” door de Arabische samenleving.
Ik maakte voor het eerst kennis met psychologie toen ik in de 11e klas zat en toen raakte ik er erg in geïnteresseerd. Ik ben altijd geïnteresseerd geweest in de menselijke geest, waarom mensen zich op een bepaalde manier gedragen in verschillende situaties. Mijn moeder was absoluut tegen mijn beslissing, ze zei constant dat dit een "westers concept" was. Gelukkig steunde mijn vader me op weg om mijn droom te vervullen. Eerlijk gezegd maakte ik me niet al te veel zorgen over vacatures. Ik dacht dat als ik geen baan kon vinden, ik mijn kantoor zou openen.
Psychologie in Dubai in 1993 werd nog als taboe gezien, er waren toen letterlijk een paar psychologen aan het oefenen. Bij mijn terugkeer naar de VAE was de situatie echter aanzienlijk verbeterd en vandaag zie ik dat de vraag naar psychologen het aanbod begint te overtreffen.
Ten eerste erkennen Arabische tradities een arts, een religieuze figuur of een familielid als hulp bij stress en ziekte. De meeste van mijn Arabische cliënten ontmoetten een moskeefunctionaris voordat ze naar mijn kantoor kwamen. Westerse methoden van counseling en psychotherapie omvatten zelfonthulling van de cliënt, die met de therapeut zijn innerlijke toestand, levensomstandigheden, interpersoonlijke relaties en emoties deelt. Deze benadering is gebaseerd op het westerse democratische principe dat zelfexpressie een fundamenteel mensenrecht is en aanwezig is in het dagelijks leven. Binnen de Arabische cultuur is zo'n openheid naar een vreemde echter niet welkom. De eer en reputatie van de familie is van het grootste belang. De Arabieren hebben altijd vermeden om "vuil linnen in het openbaar te wassen", en probeerden zo hun gezicht te redden. Het verspreiden van het onderwerp familieconflicten kan worden gezien als een vorm van verraad.
Ten tweede is er een wijdverbreide misvatting onder Arabieren dat als een persoon een psychotherapeut bezoekt, hij gek of geestesziek is. Niemand heeft zo'n "stigma" nodig.
De tijden veranderen. Families hebben niet meer zoveel tijd voor elkaar als vroeger. Het leven is stressvoller geworden, mensen worden geconfronteerd met depressies, prikkelbaarheid en angsten. Toen de crisis Dubai in 2008 trof, realiseerden mensen zich ook de noodzaak van professionele hulp omdat ze niet meer konden leven zoals vroeger.
Ik zou zeggen dat 75% van mijn klantenkring Arabieren zijn. De rest zijn Europeanen, Aziaten, Noord-Amerikanen, Australiërs, Nieuw-Zeelanders en Zuid-Afrikanen. Sommige Arabieren geven er de voorkeur aan om een Arabische therapeut te raadplegen omdat ze zich prettiger en zelfverzekerder voelen. Aan de andere kant vermijden veel mensen een ontmoeting met een psychotherapeut van hun eigen bloedlijn om redenen van vertrouwelijkheid.
De meesten zijn in deze kwestie geïnteresseerd en besluiten, afhankelijk van de mate van hun religiositeit, een afspraak met mij te maken. Dit gebeurt in de Emiraten, waar de hele bevolking moslim is. Merk op dat ik een Arabische christen ben.
Het Arabische woord junoon (waanzin, waanzin) betekent een boze geest. Er wordt aangenomen dat junoon een persoon overkomt wanneer een geest in hem binnenkomt. Arabieren schrijven psychopathologie in principe toe aan verschillende externe factoren: zenuwen, ziektekiemen, voedsel, vergiftiging of bovennatuurlijke krachten zoals het boze oog. De meeste van mijn moslimklanten kwamen naar de imam voordat ze naar mij kwamen om van het boze oog af te komen. De ritus bestaat meestal uit het lezen van een gebed en wordt gemakkelijker geaccepteerd door de samenleving.
De islamitische invloed op de Arabische psychologie komt tot uiting in het idee dat al het leven, inclusief de toekomst, "in de handen van Allah" is. In een autoritaire levensstijl wordt bijna alles bepaald door externe macht, waardoor er weinig ruimte is voor verantwoordelijkheid voor het eigen lot. Wanneer mensen zich uit psychopathologisch oogpunt overgeven aan onaanvaardbaar gedrag, worden ze geacht hun geduld te verliezen en dit toe te schrijven aan externe factoren. In dit geval worden ze niet langer als verantwoordelijk beschouwd, gerespecteerd. Zo'n schandelijk stigma krijgt een geesteszieke Arabier.
Om stigmatisering te voorkomen, probeert een persoon met een emotionele of neurotische stoornis verbale of gedragsmatige manifestaties te vermijden. In plaats daarvan gaan de symptomen naar het fysieke niveau, waarover de persoon geen controle zou moeten hebben. Dit is een van de factoren die bijdraagt aan de hoge frequentie van fysieke symptomen van depressie en angst onder Arabieren.
Emotionele symptomen zijn zelden voldoende om iemand in de Arabische samenleving tot therapie te laten komen. Doorslaggevend is de gedragsfactor. Soms worden zelfs hallucinaties vanuit religieus oogpunt verklaard: familieleden van de profeet Mohammed komen om instructies of aanbevelingen te geven.
Het lijkt mij dat de Arabieren een iets ander concept van grenzen hebben. Een klant kan me bijvoorbeeld graag uitnodigen voor de bruiloft van zijn dochter of aanbieden voor een sessie in een café. Bovendien, aangezien Dubai een relatief kleine stad is, is de kans groot dat u per ongeluk een klant tegenkomt in een supermarkt of winkelcentrum, wat erg onhandig voor hen kan zijn, terwijl anderen ze graag ontmoeten. Een ander punt is de relatie tot tijd. Sommige Arabieren bevestigen hun bezoek een dag van tevoren en komen mogelijk erg laat aan omdat ze "vergeten" of "niet goed geslapen hebben" of helemaal niet zijn komen opdagen.
Ik denk van wel. De heterogeniteit van nationaliteiten draagt bij aan tolerantie, bewustzijn en openheid voor nieuwe uiteenlopende ideeën. Iemand heeft de neiging een kosmopolitische kijk te ontwikkelen, omdat hij zich in een samenleving bevindt van mensen met verschillende religies, tradities, talen, enzovoort.