Albert Einstein was een fervent pacifist. Op zoek naar een antwoord op de vraag of het mogelijk is om oorlogen te beëindigen, wendde hij zich tot wat hij beschouwde als de belangrijkste expert op het gebied van de menselijke natuur: Sigmund Freud. Correspondentie begon tussen de twee genieën.
In 1931 nodigde het Instituut voor Intellectuele Samenwerking, op voorstel van de Volkenbond (het prototype van de VN), Albert Einstein uit om van gedachten te wisselen over politiek en manieren om universele vrede te bereiken met een denker van zijn keuze. Hij koos voor Sigmund Freud, met wie hij in 1927 kortstondig het pad kruiste. Ondanks dat de grote natuurkundige sceptisch stond tegenover de psychoanalyse, bewonderde hij het werk van Freud.
Einstein schreef zijn eerste brief aan een psycholoog op 29 april 1931. Freud nam de uitnodiging voor de discussie aan, maar waarschuwde dat zijn mening misschien te pessimistisch zou lijken. Gedurende het jaar wisselden de denkers verschillende brieven uit. Ironisch genoeg werden ze pas in 1933 gepubliceerd, nadat Hitler in Duitsland aan de macht kwam en uiteindelijk zowel Freud als Einstein het land uit verdreef.
Hier zijn enkele fragmenten die zijn gepubliceerd in het boek "Waarom hebben we oorlog nodig? Brief van Albert Einstein aan Sigmund Freud in 1932 en beantwoord deze.
Einstein tegen Freud
“Hoe laat iemand zich tot zo'n wild enthousiasme leiden dat hij zijn eigen leven opoffert? Er kan maar één antwoord zijn: de dorst naar haat en vernietiging zit in de mens zelf. In vredestijd bestaat dit streven in een verborgen vorm en manifesteert het zich alleen in buitengewone omstandigheden. Maar het blijkt relatief eenvoudig om met hem te spelen en hem op te blazen tot de kracht van een collectieve psychose. Dit is blijkbaar de verborgen essentie van het hele complex van factoren die in beschouwing worden genomen, een raadsel dat alleen een expert op het gebied van menselijke instincten kan oplossen. (…)
Je verbaast je erover dat het zo makkelijk is om mensen met oorlogskoorts te besmetten, en je denkt dat er iets echts achter zit.
Is het mogelijk om de mentale evolutie van het menselijk ras zodanig te beheersen dat het bestand is tegen de psychoses van wreedheid en vernietiging? Ik bedoel hier niet alleen de zogenaamde ongeschoolde massa's. De ervaring leert dat het vaker de zogenaamde intelligentsia is die geneigd is deze rampzalige collectieve suggestie waar te nemen, aangezien de intellectueel geen direct contact heeft met de «ruwe» realiteit, maar haar spiritualistische, kunstmatige vorm op de pagina's van de pers aantreft. (…)
Ik weet dat we in uw geschriften, expliciet of met hints, verklaringen kunnen vinden voor alle manifestaties van dit urgente en opwindende probleem. U zult ons echter allemaal een grote dienst bewijzen als u het probleem van de wereldvrede presenteert in het licht van uw laatste onderzoek, en dan zal het licht van de waarheid misschien de weg verlichten voor nieuwe en vruchtbare manieren van handelen.
Freud tegen Einstein
“Je bent verbaasd dat mensen zo gemakkelijk besmet raken met oorlogskoorts, en je denkt dat hier iets echts achter moet zitten – een instinct van haat en vernietiging dat inherent is aan de persoon zelf, die wordt gemanipuleerd door oorlogsstokers. Ik ben het volledig met je eens. Ik geloof in het bestaan van dit instinct, en vrij recentelijk, met pijn, zag ik de waanzinnige manifestaties ervan. (…)
Dit instinct werkt, zonder overdrijving, overal, wat leidt tot vernietiging en streven om het leven te reduceren tot het niveau van inerte materie. In alle ernst verdient het de naam van de doodsdrift, terwijl erotische verlangens de strijd om het leven vertegenwoordigen.
Bij externe doelen manifesteert het doodsinstinct zich in de vorm van een vernietigingsinstinct. Een levend wezen behoudt zijn leven door dat van iemand anders te vernietigen. In sommige manifestaties werkt het doodsinstinct in levende wezens. We hebben veel normale en pathologische manifestaties gezien van een dergelijke omzetting van destructieve instincten.
We vervielen zelfs in zo'n waanvoorstelling dat we de oorsprong van ons geweten begonnen te verklaren door zo'n 'naar binnen keren' van agressieve impulsen. Zoals je begrijpt, als dit interne proces begint te groeien, is het echt verschrikkelijk, en daarom zou de overdracht van destructieve impulsen naar de buitenwereld verlichting moeten brengen.
Zo komen we tot een biologische rechtvaardiging voor alle verachtelijke, verderfelijke neigingen waarmee we een meedogenloze strijd voeren. Er moet nog worden geconcludeerd dat ze zelfs meer in de aard van de dingen liggen dan onze worsteling ermee.
In die gelukkige hoeken van de aarde, waar de natuur haar vruchten in overvloed aan de mens schenkt, stroomt het leven van naties in gelukzaligheid.
Een speculatieve analyse stelt ons in staat om met vertrouwen te stellen dat er geen manier is om de agressieve aspiraties van de mensheid te onderdrukken. Ze zeggen dat in die gelukkige hoeken van de aarde, waar de natuur haar vruchten in overvloed aan de mens schenkt, het leven van de mensen in gelukzaligheid vloeit, zonder dwang en agressie te kennen. Ik vind het moeilijk te geloven (…)
De bolsjewieken proberen ook een einde te maken aan de menselijke agressiviteit door de bevrediging van materiële behoeften te garanderen en door gelijkheid tussen mensen voor te schrijven. Ik geloof dat deze hoop gedoemd is te mislukken.
Overigens zijn de bolsjewieken druk bezig met het verbeteren van hun wapens, en hun haat tegen degenen die niet bij hen zijn, speelt een verre van de minst belangrijke rol in hun eenheid. Dus, zoals in uw verklaring van het probleem, staat de onderdrukking van menselijke agressiviteit niet op de agenda; het enige wat we kunnen doen is proberen op een andere manier stoom af te blazen en militaire botsingen te vermijden.
Als de neiging tot oorlog wordt veroorzaakt door het instinct van vernietiging, dan is het tegengif eros. Alles wat een gemeenschapsgevoel tussen mensen creëert, dient als remedie tegen oorlogen. Deze gemeenschap kan van twee soorten zijn. De eerste is zo'n verbinding als aantrekking tot het object van liefde. Psychoanalytici aarzelen niet om het liefde te noemen. Religie gebruikt dezelfde taal: «Heb uw naaste lief als uzelf». Dit vrome oordeel is gemakkelijk uit te spreken, maar moeilijk uit te voeren.
De tweede mogelijkheid om algemeenheid te bereiken is door middel van identificatie. Alles wat de gelijkenis van de belangen van mensen benadrukt, maakt het mogelijk om een gevoel van gemeenschap, identiteit te manifesteren, waarop in grote lijnen het hele gebouw van de menselijke samenleving is gebaseerd.(…)
Oorlog neemt een hoopvol leven weg; ze vernedert de waardigheid van een persoon en dwingt hem zijn buren tegen zijn wil te doden
De ideale toestand voor de samenleving is natuurlijk de situatie waarin elke persoon zijn instinct onderwerpt aan de voorschriften van de rede. Niets anders kan zo'n volledige en zo duurzame verbintenis tussen mensen tot stand brengen, ook al schept het hiaten in het netwerk van wederzijdse gevoelsgemeenschap. De aard der dingen is echter zo dat het niets meer is dan een utopie.
Andere indirecte methoden om oorlog te voorkomen zijn natuurlijk beter uitvoerbaar, maar kunnen niet tot snelle resultaten leiden. Ze zijn meer een molen die zo langzaam maalt dat mensen liever verhongeren dan wachten tot hij maalt.” (…)
Ieder mens heeft het vermogen om zichzelf te overtreffen. Oorlog neemt een hoopvol leven weg; het vernedert de waardigheid van een persoon en dwingt hem zijn buren tegen zijn wil te doden. Het vernietigt materiële rijkdom, de vruchten van menselijke arbeid en nog veel meer.
Bovendien laten moderne methoden van oorlogvoering weinig ruimte voor echte heldhaftigheid en kunnen ze leiden tot de volledige vernietiging van een of beide oorlogvoerende partijen, gezien de hoge verfijning van moderne vernietigingsmethoden. Dit is zo waar dat we ons niet hoeven af te vragen waarom het voeren van oorlog nog niet door een algemeen besluit is verboden.