Wat is de norm en waar ligt de grens waarbuiten iemand “abnormaal” wordt? Waarom stigmatiseren mensen zichzelf en anderen? Psychoanalyticus Hilary Handel over normaliteit, giftige schaamte en zelfacceptatie.
Morticia Addams uit de serie over de helse familie zei: “De norm is een illusie. Wat normaal is voor een spin, is chaos voor een vlieg.”
Bijna ieder van ons heeft zich minstens één keer in zijn leven de vraag gesteld: "Ben ik normaal?" Een therapeut of psychiater kan reageren door te vragen welke reden of levenssituatie ons aan onszelf doet twijfelen. Veel mensen leven, als gevolg van ouderlijke of pedagogische fouten en jeugdtrauma's, jarenlang met een worm van twijfel dat de rest in orde is, maar ze zijn niet ...
Waar is het, deze norm, en hoe stop je met jezelf te verdenken van afwijkingen? Psychoanalyticus Hilary Handel deelt het verhaal van een cliënt.
Alex, een 24-jarige programmeur, stelde tijdens een reguliere sessie een onverwachte vraag. Hij kwam al enkele maanden naar psychotherapie, maar dit was de eerste keer dat hij ernaar vroeg.
– Ben ik normaal?
Waarom vraag je dit nu? verklaarde Hilary. Daarvoor hadden ze de nieuwe relatie van Alex besproken en hoe hij zich goed voelde om serieuzer te worden.
'Nou, ik vraag me gewoon af of het normaal is om je zo angstig te voelen.
- Wat is "normaal"? vroeg Hilary.
Wat is "normaal"?
Volgens woordenboeken betekent het "overeenkomend met de standaard, gewoon, typisch, gemiddeld of verwacht, en zonder afwijking."
Maar hoe deze term in relatie tot de hele mensheid toe te passen? De meesten van ons proberen sociaal de norm na te leven door ons ware zelf vrijer te uiten. Iedereen heeft zijn eigen eigenaardigheden en specifieke voorkeuren, we zijn eindeloos complexe en zeer onvolmaakte unieke creaties. Onze miljarden zenuwcellen zijn geprogrammeerd door genetica en levenservaring.
Toch twijfelen we soms aan onze eigen normaliteit. Waarom? Dit komt door de inherente angst voor afwijzing en verbroken verbinding, legt dr. Handel uit. Als we hierover nadenken, stellen we onszelf eigenlijk vragen: "Zal ik bij hen passen?", "Kan ik bemind worden?", "Moet ik mijn eigenschappen verbergen om geaccepteerd te worden?".
Dr. Handel vermoedde dat de plotselinge vraag van de cliënt te maken had met zijn nieuwe relatie. Het punt is dat liefde ons kwetsbaar maakt voor afwijzing. Natuurlijk worden we gevoeliger en alerter, bang om een van onze eigenschappen te onthullen.
Angst hoort bij het mens-zijn. Het is frustrerend, maar we kunnen leren om te kalmeren
Geef je jezelf de schuld dat je angstig bent? vroeg Hilary.
- Ja.
Wat denk je dat ze over je zegt?
– Wat een gebrek heb ik!
– Alex, van wie heb je geleerd jezelf te beoordelen op wat je voelt of hoe je lijdt? Waar heb je geleerd dat angst je minderwaardig maakt? Want dat is het zeker niet!
– Ik denk dat ik een afwijking heb, want als kind ben ik naar een psychiater gestuurd…
- Hier is het! riep Hilary uit.
Als de jonge Alex maar was verteld dat angst deel uitmaakt van het mens-zijn... Dat het onaangenaam is, maar we kunnen leren om te kalmeren. Deze vaardigheid is eigenlijk heel noodzakelijk en waardevol in het leven. Had hem maar verteld dat hij er trots op zou zijn deze vaardigheid onder de knie te krijgen, dat hij een hele fijne kerel zou worden, een stap voor op veel mensen die nog niet hebben geleerd zichzelf te kalmeren, maar het ook echt nodig hebben...
Nu weet de volwassen Alex dat als een vriend reageert op zijn angst, ze erover kunnen praten en erachter kunnen komen wat haar een probleem veroorzaakt. Misschien is ze gewoon niet zijn persoon, of misschien zullen ze een gemeenschappelijke oplossing vinden. In ieder geval zullen we het over beiden hebben, en niet alleen over hem.
Normaliteit en schaamte
Jarenlang werd Alex' angst verergerd door de schaamte die hij voelde omdat hij "gebrekkig" was. Schaamte komt vaak voort uit onze gedachten dat we abnormaal of anders zijn dan de rest. En dit is geen gezond gevoel dat garandeert dat we ons niet ongepast zullen gedragen. Het is een giftige, giftige schaamte waardoor je je alleen voelt.
Niemand verdient het om slecht behandeld te worden om wie ze zijn, tenzij ze opzettelijk anderen kwetsen of vernietigen. De meesten willen gewoon dat anderen ons ware zelf accepteren en daarom van ons houden, zegt dr. Handel. Wat als we het oordeel volledig loslaten en de complexiteit van de mens omarmen?
Hilary Handel biedt een kleine oefening. Het enige wat je hoeft te doen is jezelf een paar vragen te stellen.
Zelfveroordeling
- Wat vind je abnormaal aan jezelf? Wat verberg je voor anderen? Zoek diep en eerlijk.
- Wat denk je dat er zal gebeuren als iemand deze eigenschappen of kwaliteiten van jou te weten komt?
- Waar heb je dit geloof vandaan? Is het gebaseerd op ervaringen uit het verleden?
- Wat zou je denken als je wist dat iemand anders hetzelfde geheim had?
- Is er een andere, meer begrijpelijke manier om je geheim te onthullen?
- Hoe is het om jezelf deze vragen te stellen?
Veroordeling van anderen
- Wat oordeel je in anderen?
- Waarom veroordeel je het?
- Als je anderen niet op deze manier zou beoordelen, met welke emoties zou je dan te maken krijgen? Maak een lijst van alles wat in je opkomt: angst, schuld, verdriet, woede of andere gevoelens.
- Hoe is het om erover na te denken?
Misschien zullen de antwoorden op deze vragen u helpen te begrijpen hoe u over uzelf of anderen denkt. Wanneer we bepaalde kenmerken van onze persoonlijkheid niet accepteren, heeft dit invloed op onze relaties met anderen. Daarom is het soms de moeite waard om de stem van de innerlijke criticus in twijfel te trekken en onszelf eraan te herinneren dat wij, net als iedereen om ons heen, gewoon mensen zijn en dat iedereen uniek is op zijn eigen manier.
Over de auteur: Hilary Jacobs Handel is een psychoanalyticus en auteur van Not Necessarily Depression. Hoe de driehoek van verandering je helpt je lichaam te horen, je emoties te openen en weer in contact te komen met je ware zelf.