"Hoe hoger de temperatuur, hoe meer plastic er in voedsel of drinkwater terecht kan komen", zegt Rolf Halden, directeur van het Center for Healthcare Environmental Engineering aan het Biodesign Institute van de Arizona State University.
De meeste plastic producten geven kleine hoeveelheden chemicaliën af aan de dranken of voedingsmiddelen die ze bevatten. Naarmate de temperatuur en de blootstellingstijd toenemen, worden de chemische bindingen in het plastic meer en meer verbroken en is de kans groter dat de chemicaliën in voedsel of water terechtkomen. Volgens de Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA) is de hoeveelheid vrijgekomen chemicaliën te klein om gezondheidsproblemen te veroorzaken, maar op de lange termijn kunnen kleine doses tot grote problemen leiden.
Wegwerpfles op een warme zomerdag
De meeste waterflessen die je in de schappen van supermarkten vindt, zijn gemaakt van een plastic genaamd polyethyleentereftalaat (PET). Een onderzoek uit 2008 door onderzoekers van de Arizona State University toonde aan hoe warmte de afgifte van antimoon uit PET-plastic versnelt. Antimoon wordt gebruikt om kunststoffen te maken en kan in hoge doses giftig zijn.
In laboratoriumexperimenten duurde het 38 dagen voordat flessen water verwarmd tot 65 graden om niveaus van antimoon te detecteren die de veiligheidsrichtlijnen overschreden. "Hitte helpt bij het verbreken van chemische bindingen in kunststoffen, zoals plastic flessen, en deze chemicaliën kunnen migreren naar de dranken die ze bevatten", schrijft Julia Taylor, een kunststofonderzoeker aan de Universiteit van Missouri.
In 2014 vonden wetenschappers hoge sporen van antimoon en een giftige stof genaamd BPA in water dat in Chinese waterflessen werd verkocht. In 2016 vonden wetenschappers hoge niveaus van antimoon in gebotteld water dat in Mexico werd verkocht. Beide onderzoeken testten water bij omstandigheden van meer dan 65°, wat het worstcasescenario is.
Volgens de branchegroep International Bottled Water Association moet gebotteld water onder dezelfde omstandigheden worden bewaard als andere voedingsproducten. “Flessenwater speelt een belangrijke rol bij calamiteiten. Als je op het punt staat uit te drogen, maakt het niet uit in wat voor water het zit. Maar voor de gemiddelde consument heeft het gebruik van plastic flessen geen enkel voordeel”, zegt Halden.
Daarom mogen plastic flessen niet lange tijd worden blootgesteld aan fel zonlicht en mogen ze in de zomer ook niet in de auto worden achtergelaten.
Hoe zit het met herbruikbare containers?
Recyclebare waterflessen zijn meestal gemaakt van polyethyleen met hoge dichtheid (HDPE) of polycarbonaat. HDPE wordt meestal geaccepteerd door recyclingprogramma's, in tegenstelling tot polycarbonaat.
Om deze flessen hard en glanzend te maken, gebruiken fabrikanten vaak Bisfenol-A of BPA. BPA is een hormoonontregelaar. Dit betekent dat het de normale hormonale functie kan verstoren en tot een groot aantal gevaarlijke gezondheidsproblemen kan leiden. Onderzoek koppelt BPA aan borstkanker. De Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA) verbiedt het gebruik van BPA in babyflessen en niet-morsende flessen. Veel fabrikanten hebben gereageerd op de zorgen van de consument door BPA geleidelijk af te schaffen.
"BPA-vrij betekent niet per se veilig", zegt Taylor. Ze merkte op dat bisfenol-S, dat vaak als alternatief wordt gebruikt, "structureel vergelijkbaar is met BPA en zeer vergelijkbare eigenschappen heeft."
Hoe hoog zijn de risico's?
“Als je één PET-fles water per dag drinkt, is dat dan schadelijk voor je gezondheid? Waarschijnlijk niet', zegt Halden. "Maar als je 20 flessen per dag drinkt, dan is de kwestie van veiligheid heel anders." Hij merkt op dat het cumulatieve effect de grootste potentiële impact op de gezondheid heeft.
Persoonlijk geeft Halden de voorkeur aan een metalen waterfles boven een herbruikbare plastic fles als hij op pad gaat. "Als je geen plastic in je lichaam wilt, verhoog het dan niet in de samenleving", zegt hij.