Het scheenbeen (van het Latijnse scheenbeen, fluit) is een bot van het onderste lidmaat dat zich ter hoogte van het been, tussen de knie en de enkel, bevindt.

De tibia en fibula, ook wel fibula genoemd, vormen het skelet van het been, een anatomisch gebied tussen de knie en de enkel. Deze twee botten zijn met elkaar verbonden door een interosseus membraan.

Structuur. Het scheenbeen is een lang bot dat na het dijbeen het grootste bot is. Het bestaat :

• van één extremiteit, of epifyse, proximaal van het volumineuze aspect en laat articuleren met het dijbeen en de fibula om de knie te vormen.
• van een lichaam, diafyse genaamd, driehoekig van vorm bij het snijden.
• van één uiteinde, of epifyse, distaal, minder volumineus dan het proximale, en articulerend met de fibula en de talus om de enkel te vormen (1).

Invoegingen. Het scheenbeen is de plaats van verschillende ligamentinserties, die deelnemen aan de knie- en enkelgewrichten, evenals spierinserties die deelnemen aan de bewegingen van het been.

Ondersteuning van lichaamsgewicht. Het scheenbeen brengt het lichaamsgewicht over van het dijbeen naar de voet (2).

Knie dynamiek. De dynamiek van de knie gaat door het femoro-tibiale gewricht en maakt bewegingen van flexie, extensie, rotatie en lateraliteit mogelijk (3).

Enkel dynamiek. De dynamiek van de enkel gaat door het talocrurale gewricht en maakt dorsiflexie (flexie) en plantairflexie (extensie) bewegingen mogelijk (4).

been breuk. Het scheenbeen kan breken. Een van de meest aangetaste delen is de scheenbeenschacht, het smalste deel van het bot. De breuk van de tibia kan gepaard gaan met die van de fibula.

Tibiale periostitis. Het komt overeen met een laesie die verschijnt als een ontsteking op het niveau van de binnenkant van het scheenbeen. Het manifesteert zich als een scherpe pijn in het been. Deze pathologie komt het vaakst voor bij atletische atleten. (5)

Ziekten van de os. Veel ziekten kunnen de botten aantasten en hun structuur veranderen.

• Osteoporose: dit is een lage botdichtheid die het meest voorkomt bij mensen ouder dan 60 jaar. Hun botten zijn dan kwetsbaar en vatbaar voor breuken.
• Bot dystrofie. Deze pathologie vormt een abnormale ontwikkeling of hermodellering van botweefsel en omvat vele ziekten. We vinden in het bijzonder de ziekte van Paget (6), een van de meest voorkomende, die verdichting en vervorming van de botten veroorzaakt en zich manifesteert door pijn. Algodystrofie komt overeen met het optreden van pijn en/of stijfheid na een trauma (fractuur, operatie, enz.).

Medische behandeling. Afhankelijk van de ziekte kunnen verschillende behandelingen worden voorgeschreven om botweefsel te reguleren of te versterken of om pijn en ontsteking te verminderen.

Chirurgische behandeling. Afhankelijk van het type fractuur kan een chirurgische ingreep worden uitgevoerd met de installatie van een verschroefde plaat, spijkers of zelfs een externe fixator.

Orthopedische behandeling. Afhankelijk van het type fractuur wordt er een gipsverband gemaakt.

Medisch beeldvormend onderzoek. Röntgen-, CT-, MRI-, scintigrafie- of botdensitometrieonderzoeken kunnen worden gebruikt om botpathologieën te beoordelen.

Medische analyse. Om bepaalde pathologieën te identificeren, kunnen bloed- of urineanalyses worden uitgevoerd zoals bijvoorbeeld de dosering van fosfor of calcium.

De etymologie van de term tibia (van het Latijnse scheenbeen, fluit) kan worden verklaard door de analogie tussen de vorm van het bot en het muziekinstrument.