We zijn allemaal bang voor deze periode waarin het kind begint op te groeien en de wereld om hem heen verandert. Is deze leeftijd altijd "moeilijk" en hoe deze te overwinnen voor ouders en kinderen, zegt mindfulness-coach Alexander Ross-Johnson.
De meesten van ons zien de puberteit als een natuurramp, een hormonale tsunami. De onbeheersbaarheid van adolescenten, hun stemmingswisselingen, prikkelbaarheid en de wil om risico’s te nemen …
In de manifestaties van de adolescentie zien we de "groeipijnen" die elk kind moet overwinnen, en op dit moment is het beter voor ouders om zich ergens te verstoppen en de storm af te wachten.
We kijken uit naar het moment waarop het kind als een volwassene gaat leven. Maar deze houding is verkeerd, omdat we door de echte zoon of dochter voor ons kijken naar een fictieve volwassene uit de toekomst. De tiener voelt het en verzet zich.
Opstand in een of andere vorm is inderdaad onvermijdelijk op deze leeftijd. Een van de fysiologische oorzaken is herstructurering in de prefrontale cortex. Dit is het gebied van de hersenen dat het werk van de verschillende afdelingen coördineert en ook verantwoordelijk is voor zelfbewustzijn, planning en zelfbeheersing. Als gevolg hiervan kan een tiener zich op een gegeven moment niet beheersen (wil het een, doet het ander, zegt een derde)1.
In de loop van de tijd wordt het werk van de prefrontale cortex beter, maar de snelheid van dit proces hangt grotendeels af van hoe een tiener tegenwoordig omgaat met belangrijke volwassenen en wat voor soort gehechtheid hij in de kindertijd heeft ontwikkeld.2.
Nadenken over praten en het benoemen van emoties kan tieners helpen hun prefrontale cortex aan te zetten.
Een tiener met een veilige gehechtheid is gemakkelijker om de wereld te verkennen en essentiële vaardigheden te ontwikkelen: het vermogen om het verouderde achter te laten, het vermogen om zich in te leven, tot bewuste en positieve sociale interacties, tot zelfverzekerd gedrag. Als de behoefte aan zorg en nabijheid in de kindertijd niet werd bevredigd, stapelt de adolescent emotionele stress op, wat de conflicten met de ouders verergert.
Het beste wat een volwassene in zo'n situatie kan doen, is met het kind communiceren, hem leren in het heden te leven, naar zichzelf te kijken vanuit het hier en nu zonder oordeel. Om dit te doen, moeten ouders ook in staat zijn de aandacht van de toekomst naar het heden te verleggen: openstaan om eventuele problemen met de tiener te bespreken, oprechte interesse tonen in wat er met hem gebeurt en geen oordelen vellen.
Je kunt een zoon of dochter vragen om te vertellen wat ze voelden, hoe dat in het lichaam werd weerspiegeld (brok in de keel, vuisten gebald, in de maag gezogen), wat ze nu voelen als ze praten over wat er is gebeurd.
Het is nuttig voor ouders om hun reacties in de gaten te houden — om mee te voelen, maar niet om zichzelf of de tiener op te winden door sterke emoties te uiten of ruzie te maken. Doordachte gesprekken en het benoemen van emoties (verrukking, verbijstering, angst...) zal de tiener helpen om de prefrontale cortex te 'aanzetten'.
Door op deze manier te communiceren, zullen ouders het kind vertrouwen wekken en op neuroniveau zal het werk van verschillende delen van de hersenen sneller worden gecoördineerd, wat nodig is voor complexe cognitieve processen: creativiteit, empathie en het zoeken naar de betekenis van het leven.
1 Zie voor meer informatie D. Siegel, The Growing Brain (MYTH, 2016).
2 J. Bowlby "Emotionele banden creëren en vernietigen" (Canon +, 2014).