Vroegrijpe kinderen: interview met Anne Débarède

“Mijn kind doet het niet goed in de klas omdat hij zich daar verveelt omdat hij te intelligent is”, hoe verklaart u dat deze mening steeds meer verspreid wordt?

Vroeger dachten mensen “mijn kind doet het niet goed op school, hij is niet slim genoeg”. De logica werd omgekeerd om vandaag een echt modefenomeen te worden. Het is paradoxaal, maar vooral bevredigender voor ieders narcisme! Over het algemeen vinden ouders de capaciteiten van hun kleintje opmerkelijk, vooral als het om hun eerste kind gaat, vanwege het ontbreken van vergelijkingspunten. Ze zijn bijvoorbeeld onder de indruk als het genoegen neemt met nieuwe technologieën, omdat ze zelf terughoudend zijn vanwege hun leeftijd. Sterker nog, kinderen begrijpen hoe het sneller werkt omdat ze niet geremd worden.

Hoe kun je zien dat een kind hoogbegaafd is?

Moeten we kinderen echt categoriseren? Elk geval is individueel en we mogen niet vergeten dat de "begaafde" of kinderen die als vroegrijp worden beschouwd, gedefinieerd door een IQ (intelligentiequotiënt) groter dan 130, slechts 2% van de bevolking vertegenwoordigen. Ouders die onder de indruk zijn van de capaciteiten van hun kind haasten zich vaak naar een specialist om het IQ te laten beoordelen. Dit is echter slechts een zeer ingewikkeld statistisch concept, dat het mogelijk maakt om op een gegeven moment een indeling van de kinderen onder elkaar te maken. Het hangt allemaal af van de groep die is gevormd om de vergelijking tot stand te brengen. IQ is nuttig voor professionals, maar ik denk dat het niet aan ouders mag worden onthuld zonder specifieke uitleg. Anders gebruiken ze het om de oorzaak van alle problemen van hun kind te rechtvaardigen, vooral op schoolgebied, zonder te proberen het te begrijpen.

Gaat intellectuele vroegrijpheid noodzakelijkerwijs gepaard met academische moeilijkheden?

Nee. Sommige zeer intelligente kinderen hebben geen probleem op school. Academisch succes hangt af van een aantal factoren. Kinderen die goed presteren, zijn vooral het meest gemotiveerd en hardwerkend. Het alleen verklaren van academisch falen door te veel intelligentie is absoluut niet wetenschappelijk. Slechte academische prestaties kunnen ook te wijten zijn aan een slechte leraar of omdat er geen rekening wordt gehouden met de vakken waarin het kind het meest bekwaam is.

Hoe kunnen we een vroegrijp kind helpen bij zijn opleiding?

We moeten proberen het te begrijpen. Alle kinderen zijn anders. Sommigen stuiten op bijzondere moeilijkheden, bijvoorbeeld op het gebied van afbeeldingen. Soms is het gewoon hun manier van doen die hun leraar in de war brengt, bijvoorbeeld wanneer het kind het juiste resultaat vindt zonder zijn instructies op te volgen. Ik ben tegen het groeperen van kinderen op niveau en gespecialiseerde klassen. Anderzijds de rechtstreekse instroom in de bovenbouw, bijvoorbeeld in CP als het kind kan lezen aan het eind van het middengedeelte van de kleuterschool, waarom niet... Het is belangrijk dat psychologen, ouders en leerkrachten samenwerken zodat dat lopen.

Betreurt u ook de negatieve kant van verveling?

Als een kind ergens niet mee bezig is, denken zijn ouders dat hij zich verveelt en daardoor ongelukkig is. In alle sociale kringen worden ze dus ingeschreven voor meerdere activiteiten of in een geklimatiseerd centrum onder het voorwendsel dat judo hen kalmeert, schilderen hun behendigheid verbetert, het theater hun expressievermogen … Plots hebben kinderen het superdruk en hebben ze nooit tijd hebben om te ademen. Het is echter essentieel om hen deze mogelijkheid te laten, omdat het dankzij de momenten van non-activiteit is dat ze hun verbeeldingskracht kunnen ontwikkelen.

Waarom heb je ervoor gekozen om de reis van een alleenstaand kind door het hele boek heen te laten zien?

Het gaat over een samengesteld kind van vele kinderen dat ik in overleg heb gekregen. Door te laten zien hoe we met dit kind kunnen werken vanuit zijn persoonlijke verhaal, dat van zijn ouders, zijn taal, wilde ik hem tot leven brengen, zonder in karikaturen te vervallen. Het kiezen van een kind met een bevoorrechte sociale achtergrond was gemakkelijker omdat in dit soort gezinnen vaak een illustere oom of grootvader fungeert als referentie en een verwachting van reproductie van de kant van de ouders voor hun nakomelingen. Maar ik had net zo goed een kind uit een lagere sociale achtergrond kunnen kiezen, wiens ouders zich opofferen om het voorbeeld te volgen van een tante die onderwijzeres van het dorp werd.