Paradoxaal genoeg weigeren mensen die vatbaar zijn voor angst soms koppig om te ontspannen. De reden voor dit vreemde gedrag is hoogstwaarschijnlijk dat ze ernaar streven een grote golf van angst te vermijden als er iets ergs gebeurt.
We weten allemaal dat ontspannen goed en aangenaam is, zowel voor de ziel als voor het lichaam. Wat kan hier precies mis zijn? Des te vreemder is het gedrag van mensen die zich verzetten tegen ontspanning en hun gebruikelijke niveau van angst behouden. In een recent experiment ontdekten onderzoekers van de Pennsylvania State University dat deelnemers die meer vatbaar waren voor negatieve emoties - degenen die snel bang werden, bijvoorbeeld - meer kans hadden om angst te ervaren bij het doen van ontspanningsoefeningen. Wat hen had moeten kalmeren, was eigenlijk verontrustend.
"Deze mensen kunnen zich zorgen blijven maken om een aanzienlijke piek in angst te voorkomen", legt Newman uit. “Maar echt, het is nog steeds de moeite waard om jezelf de ervaring toe te staan. Hoe vaker je dit doet, hoe meer je begrijpt dat er niets aan de hand is. Mindfulnesstraining en andere oefeningen kunnen mensen helpen spanning los te laten en in het huidige moment te blijven.”
Promovendus en projectdeelnemer Hanju Kim zegt dat de studie ook licht werpt op waarom ontspanningsbehandelingen, oorspronkelijk ontworpen om het welzijn te verbeteren, bij sommigen nog meer angst kunnen veroorzaken. “Dit gebeurt er met mensen die last hebben van angststoornissen en gewoon meer behoefte hebben aan ontspanning dan anderen. We hopen dat de resultaten van ons onderzoek zulke mensen kunnen helpen.”
Onderzoekers weten al sinds de jaren tachtig van door ontspanning veroorzaakte angst, zegt Newman, maar de oorzaak van het fenomeen is onbekend gebleven. Toen hij in 1980 werkte aan de theorie van contrastvermijding, was de wetenschapper van mening dat deze twee concepten met elkaar in verband konden worden gebracht. De kern van haar theorie is het idee dat mensen zich expres zorgen kunnen maken: zo proberen ze de teleurstelling te voorkomen die ze zullen moeten doorstaan als er iets ergs gebeurt.
Het helpt niet echt, het maakt de persoon alleen maar ellendiger. Maar omdat de meeste dingen waar we ons zorgen over maken uiteindelijk niet gebeuren, wordt de mentaliteit vast: "Ik was bezorgd en het gebeurde niet, dus ik moet me zorgen blijven maken."
Mensen met een gegeneraliseerde angststoornis zijn gevoelig voor plotselinge uitbarstingen van emoties.
Om deel te nemen aan een recent onderzoek nodigden onderzoekers 96 studenten uit: 32 met gegeneraliseerde angststoornis, 34 met depressieve stoornis en 30 mensen zonder stoornissen. De onderzoekers vroegen deelnemers eerst om ontspanningsoefeningen te doen en toonden daarna filmpjes die angst of verdriet konden veroorzaken.
De proefpersonen beantwoordden vervolgens een reeks vragen om hun gevoeligheid voor veranderingen in hun eigen emotionele toestand te meten. Voor sommige mensen veroorzaakte het bekijken van de video direct na ontspanning bijvoorbeeld ongemak, terwijl anderen vonden dat de sessie hen hielp om te gaan met negatieve emoties.
In de tweede fase lieten de organisatoren van het experiment de deelnemers opnieuw een reeks ontspanningsoefeningen ondergaan en vroegen hen vervolgens opnieuw een vragenlijst in te vullen om angst te meten.
Na analyse van de gegevens ontdekten de onderzoekers dat mensen met een gegeneraliseerde angststoornis gevoeliger waren voor plotselinge emotionele uitbarstingen, zoals de overgang van ontspannen naar bang of gestrest. Daarnaast was deze gevoeligheid ook geassocieerd met angstgevoelens die de proefpersonen ervoeren tijdens de ontspanningssessies. De percentages waren vergelijkbaar bij mensen met een depressieve stoornis, hoewel het effect in hun geval niet zo uitgesproken was.
Hanju Kim hoopt dat de resultaten van het onderzoek professionals kunnen helpen bij het werken met mensen met angststoornissen om hun angstniveaus te verminderen. Uiteindelijk is het onderzoek van wetenschappers gericht op een beter begrip van het werk van de psyche, het vinden van effectievere manieren om mensen te helpen en hun kwaliteit van leven te verbeteren.