Je geeft een vriend kaartjes voor het theater, en hij is ontevreden over de stoelen in de zaal. Een collega helpen met het schrijven van een artikel, maar de voorbeelden die je hebt gekozen vindt ze niet leuk. En vroeg of laat begin je je af te vragen: is het de moeite waard om iets te doen voor degenen die niet eens dankjewel zeggen als reactie? Waarom zijn deze mensen altijd op zoek naar een vangst in alles wat ze voor hen doen? Wat is de reden voor hun onvermogen om dankbaar te zijn, hoe is dit gerelateerd aan hoop en geluk, en is het mogelijk om eeuwige ontevredenheid te overwinnen?
Ondankbaar en ongelukkig
Je hebt plannen opgezegd om een vriend te steunen die je daarom vroeg. Hulp was niet gemakkelijk voor je, en je verwachtte dat je op zijn minst bedankt zou worden, een brief of sms zou sturen. Maar nee, er was absolute stilte. Toen de vriend een paar dagen later eindelijk antwoordde, schreef hij helemaal niet wat je verwachtte.
Je gaf een vriend een lift naar huis op een regenachtige dag. We konden niet bij de ingang parkeren: er was gewoon geen plek. Ik moest haar aan de overkant van de straat afzetten. Toen ze uit de auto stapte, keek ze je boos aan en sloeg de deur dicht. Ze zei geen dankjewel en bij de volgende ontmoeting zei ze amper hallo. En nu weet je het niet meer: het lijkt erop dat je je moet verontschuldigen, maar waarvoor? Wat heb je verkeerd gedaan?
Hoe kun je verklaren dat je je schuldig voelt, ook al werd je niet bedankt? Waarom zijn sommige mensen zo veeleisend en leggen ze de lat zo hoog dat we ze nooit kunnen bevredigen?
Ondankbaarheid wordt een deel van de persoonlijkheid, maar desondanks kan een persoon desgewenst veranderen.
Charlotte Witvliet van Hope College in Michigan en haar collega's ontdekten dat sommige mensen gewoon niet het vermogen hebben om dankbaar te zijn. Onderzoekers definiëren het vermogen om dankbaarheid te uiten als een diepe sociale emotie die "ontstaat uit het besef dat we iets van waarde hebben ontvangen van iemand die ons een plezier heeft gedaan."
Als dankbaarheid een persoonlijkheidskenmerk is, dan behandelt een ondankbaar persoon het leven zelf niet met dankbaarheid. In de regel zijn zulke mensen chronisch ongelukkig. Door constante ontevredenheid kunnen ze niet zien welke geschenken het leven en anderen hen brengen. Het maakt niet uit of ze goed zijn in hun vak, mooi, slim, ze zijn nooit echt gelukkig.
Zoals het onderzoek van Vitvliet heeft aangetoond, zien mensen met een hoog vermogen tot dankbaarheid interpersoonlijke conflicten niet als mislukkingen, maar als kansen voor groei waarvan ze leren. Maar degenen die altijd ontevreden zijn met alles, zijn vastbesloten om fouten in hun acties te zoeken. Daarom zal een ondankbaar persoon je hulp nooit waarderen.
Het gevaar is dat mensen die niet in staat zijn dankbaarheid te voelen, het als een doel op zich zien om anderen te laten zien dat ze hen onrecht hebben aangedaan. Ondankbaarheid wordt een deel van de persoonlijkheid, maar desondanks kan een persoon desgewenst veranderen.
Om te beginnen is het de moeite waard om je voor te stellen dat degenen die zulke mensen proberen te helpen, het opeens beu worden om altijd aardig te zijn. Op een gegeven moment worden ze het gewoon zat. Ondankbaarheid roept wederzijdse ondankbaarheid op, terwijl mensen in normale relaties degenen helpen en bedanken die hetzelfde jegens hen doen.
Hoe te leren om "dank u" te zeggen
Wat triggert dit mechanisme? Op zoek naar een antwoord op deze vraag hebben wetenschappers factoren bestudeerd die het vermogen om dankbaarheid te ervaren kunnen vergroten. Ze testten verschillende methoden op de onderwerpen: zowel "dankbaarheid tot het lot rekenen", bedankbrieven schrijven en een "dagboek van dank" bijhouden. Het bleek dat het welzijn en het welzijn van degenen die deelnamen aan de proeven verbeterden door het volgen van een nieuw positief model, dat direct verband houdt met gevoelens van dankbaarheid.
Zou het ontwikkelen van het vermogen tot dankbaarheid ook van invloed kunnen zijn op het vermogen om... te hopen? In tegenstelling tot dankbaarheid, die wordt geassocieerd met een onmiddellijke beloning, is hoop 'de positieve verwachting van een gewenst toekomstig resultaat'. Het chronische onvermogen om dankbaarheid te voelen beïnvloedt niet alleen het vermogen om het goede in het verleden te zien, maar ook het geloof dat iemand in de toekomst een beloning kan ontvangen. Simpel gezegd, mensen verwachten niet dat anderen hen goed behandelen, dus hopen ze niet langer op het beste.
De neiging om dankbaar te zijn kan het vermogen stimuleren om op het beste te hopen en gelukkig te zijn. Nadat ze dit hadden vastgesteld, voerden de wetenschappers een reeks onderzoeken uit waarbij de deelnemers in twee groepen werden verdeeld. De leden van de eerste groep moesten in detail beschrijven wat ze in de toekomst precies willen bereiken, hoewel ze het proces om het doel te bereiken niet kunnen beheersen. Ze moesten vertellen over gevallen uit het verleden toen ze ergens op hoopten en het gebeurde.
De andere groep herinnerde zich en beschreef situaties in termen van hun ervaringen. Welke lessen hebben ze geleerd, welke stappen hebben ze genomen om te krijgen wat ze wilden, zijn ze spiritueel gegroeid, zijn ze sterker geworden. Vervolgens moesten ze aangeven aan wie ze dankbaar waren en waarvoor.
Je kunt dankbaarheid leren, het belangrijkste is om het probleem te identificeren en te herkennen. En begin dankjewel te zeggen
Het bleek dat de neiging om dankbaarheid te voelen groter was bij degenen aan wie werd gevraagd om over de ervaring van dankzegging te schrijven. In het algemeen bleek uit het experiment dat het heel goed mogelijk is om te veranderen. Mensen die altijd tekortkomingen vinden in degenen die hen proberen te helpen, kunnen het goede leren zien en er dankjewel voor zeggen.
Bovendien ontdekten de onderzoekers dat mensen die niet weten hoe ze moeten bedanken, hoogstwaarschijnlijk een negatieve ervaring hebben opgedaan in de kindertijd: ze hoopten op iemand, maar kregen geen hulp en steun. Dit patroon heeft voet aan de grond gekregen en ze zijn gewend om van niemand iets goeds te verwachten.
De constante herhaling van de link “negatieve verwachtingen – negatieve gevolgen” leidt ertoe dat zelfs familieleden stoppen met het helpen van deze mensen, omdat je iets niet wilt doen aan iemand die toch niet graag wil helpen, of zelfs niet wil reageren met wrok of agressie.
Tevredenheid in een relatie hangt af van hoe mensen met elkaar omgaan. Je kunt dankbaarheid leren, het belangrijkste is om het probleem te identificeren en te herkennen. En begin dankjewel te zeggen.
Over de expert: Susan Kraus Witborn is een psychotherapeut en auteur van In Search of Satisfaction.