Inhoud
Waarom is de excentrieke, egoïstische, niet al te tactvolle en beleefde held van The Big Bang Theory zo populair bij iedereen? Misschien voelen mensen zich aangetrokken tot zijn genialiteit, wat veel tekortkomingen deels compenseert, zegt biologiehoogleraar Bill Sullivan. Wat als er in ieder van ons een even helder talent verborgen zit?
Dit voorjaar eindigde het laatste, twaalfde seizoen van de wereldberoemde Big Bang Theory. En, wat atypisch is voor een serie over wetenschappers, is er al een spin-off uitgebracht, met dezelfde humor die vertelt over de kindertijd van een van de meest charismatische helden: Sheldon Cooper.
Sheldon won de harten van het publiek, omdat hij totaal anders was dan de standaard aantrekkelijke filmpersonages. Hij is niet medelevend. Levert geen prestaties. Hij is ongeduldig en niet klaar om anderen te begrijpen. Dit is een brutaal eerlijke egoïst wiens empathie moeilijker te detecteren is dan het Higgs-deeltje. Sheldons hart lijkt zo stil als de lift in het gebouw waar hij woont. Hij irriteert en irriteert. Hij is ook ongelooflijk slim en getalenteerd.
De nederige charme van talent
Waarom vinden veel kijkers over de hele wereld Sheldon aantrekkelijk? “Omdat we gek zijn op genieën”, zegt bioloog en publicist Bill Sullivan. "Briljant talent is wat Nobelprijswinnaar Dr. Cooper in overvloed heeft."
Sheldon's verbazingwekkende analytische vaardigheden en intellect zijn hoog, juist vanwege de onderontwikkeling van emotionele intelligentie. Door de seizoenen heen verliezen kijkers de hoop niet dat de held een balans zal vinden tussen rede en het vermogen om te voelen. In een aantal van de meest aangrijpende scènes van de show kijken we met ingehouden adem toe hoe Cooper de koude logica overstijgt en plotseling wordt verlicht door begrip van de emoties van andere mensen.
In het echte leven komen vergelijkbare afwegingen tussen cognitieve en emotionele vaardigheden veel voor bij geleerden. Zo worden mensen met aangeboren of verworven (bijvoorbeeld als gevolg van trauma) psychische stoornissen en het zogenaamde 'eiland van het genie' genoemd. Het kan zich manifesteren in fenomenale vaardigheden voor rekenen of muziek, schone kunsten, cartografie.
Bill Sullivan stelt voor om dit gebied samen te verkennen, de aard van genialiteit te begrijpen en te bepalen of ieder van ons beschikt over fenomenale mentale vermogens.
Verborgen genie in de diepten van de hersenen
In 1988 speelde Dustin Hoffman de titelrol in Rain Man, een briljante savant. Het prototype van zijn personage, Kim Peak, bijgenaamd "KIMputer", werd geboren zonder een corpus callosum - een plexus van zenuwvezels die de rechter- en linkerhersenhelft met elkaar verbindt. Peak kon veel motorische vaardigheden niet goed onder de knie krijgen, kon zich niet aankleden of zijn tanden poetsen en hij had ook een laag IQ. Maar met een werkelijk encyclopedische kennis zou hij ons meteen allemaal verslaan met 'Wat? Waar? Wanneer?".
Peak had een fenomenaal fotografisch geheugen: hij leerde bijna alle boeken uit zijn hoofd, en hij las er minstens 12 in zijn leven, en kon de tekst herhalen van een lied dat hij maar één keer hoorde. In het hoofd van deze man-navigator waren kaarten opgeslagen van alle grote steden in de Verenigde Staten.
De verbazingwekkende talenten van savants kunnen worden gevarieerd. Blind vanaf de geboorte kan Ellen Boudreau, een vrouw met autisme, al na één luisterbeurt feilloos een muziekstuk spelen. Autistische geleerde Stephen Wiltshire tekent elk landschap uit het hoofd nadat hij er een paar seconden naar heeft gekeken, wat hem de bijnaam 'Live Camera' opleverde.
Je moet betalen voor superkrachten
We zijn misschien jaloers op deze superkrachten, maar ze hebben meestal een zeer hoge prijs. Een deel van de hersenen kan zich niet ontwikkelen zonder belangrijke bronnen van anderen te putten. Veel geleerden ervaren aanzienlijke problemen met sociale connecties, verschillen in kenmerken die dicht bij autistisch zijn. Sommigen hebben een hersenbeschadiging die zo ernstig is dat ze niet kunnen lopen of voor zichzelf kunnen zorgen.
Een ander voorbeeld is savant Daniel Tammlet, een hoogfunctionerende autist die zich gedraagt en eruitziet als een normale man totdat hij pi begint te zeggen tot 22 cijfers achter de komma uit het geheugen of een van de 514 talen spreekt die hij kent. Andere "levende rekenmachines", zoals de Duitse wiskundige "tovenaar" Rutgett Gamm, lijken helemaal geen geleerden te zijn met hersenafwijkingen. De gave van Gamma wordt hoogstwaarschijnlijk bepaald door genetische mutaties.
Nog verrassender zijn de mensen die hun hele leven niet opvielen totdat ze na een hoofdletsel als savants naar voren kwamen. Wetenschappers kennen ongeveer 30 van dergelijke gevallen waarin de meest gewone persoon plotseling een ongewoon talent krijgt na een hersenschudding, beroerte of blikseminslag. Hun nieuwe gave kan fotografisch geheugen, muzikale, wiskundige of zelfs artistieke vaardigheden zijn.
Is het mogelijk om een genie te worden?
Al deze verhalen doen je afvragen welk verborgen talent er in het brein van ieder van ons schuilgaat. Wat gebeurt er als hij vrijkomt? Zullen we rappen zoals Kanye West, of krijgen we de plasticiteit van Michael Jackson? Worden we de nieuwe Lobatsjevski's in de wiskunde, of worden we beroemd in de kunst, zoals Salvador Dali?
Ook interessant is de verrassende relatie tussen de opkomst van artistieke vermogens en de ontwikkeling van sommige vormen van dementie, in het bijzonder de ziekte van Alzheimer. Met een verwoestend effect op de cognitieve functionaliteit van een hogere orde, leidt neurodegeneratieve ziekte soms tot een buitengewoon talent in schilderen en grafiek.
Een andere parallel tussen de opkomst van een nieuwe artistieke gave bij mensen met de ziekte van Alzheimer en savants is dat de manifestaties van hun talent gepaard gaan met de verzwakking of het verlies van sociale en spraakvaardigheden. Observaties van dergelijke gevallen brachten wetenschappers tot de conclusie dat de vernietiging van hersengebieden die verband houden met analytisch denken en spraak latente creatieve vermogens vrijmaakt.
We begrijpen nog steeds niet of er echt een kleine regenman in ieder van ons zit en hoe we hem kunnen bevrijden.
Neurowetenschapper Allan Schneider van de Universiteit van Sydney werkt aan een niet-invasieve methode om bepaalde delen van de hersenen tijdelijk tot zwijgen te brengen met behulp van gerichte elektrische stroom door middel van elektroden die op het hoofd zijn geplaatst. Nadat hij de deelnemers aan het experiment had verzwakt, de activiteit van dezelfde gebieden die worden vernietigd bij de ziekte van Alzheimer, lieten mensen veel betere resultaten zien bij het oplossen van taken voor creatief en niet-standaard denken.
"We begrijpen nog steeds niet of er echt een kleine Rain Man in ieder van ons zit en hoe we hem uit gevangenschap kunnen bevrijden", besluit Sullivan. "Maar gezien de exorbitante prijs die voor deze buitengewone vaardigheden moet worden betaald, zou ik er nu niet van dromen om een geleerde te worden."
Over de auteur: Bill Sullivan is hoogleraar biologie en bestsellerauteur van Nice to Know Yourself! Genen, microben en de geweldige krachten die ons maken tot wie we zijn.”