Er is een echte oorlog gaande met plastic zakken. Een recent rapport van het World Resources Institute en het Milieuprogramma van de Verenigde Naties meldde dat ten minste 127 landen (van de 192 beoordeelde) al wetten hebben aangenomen om plastic tassen te reguleren. Deze wetten variëren van regelrechte verboden op de Marshalleilanden tot geleidelijke afschaffing in plaatsen als Moldavië en Oezbekistan.
Ondanks de toegenomen regelgeving blijft plasticvervuiling echter een groot probleem. Elk jaar komt er ongeveer 8 miljoen ton plastic in de oceaan, wat schadelijk is voor het onderwaterleven en de ecosystemen en in de voedselketen terechtkomt, wat een bedreiging vormt voor de menselijke gezondheid. Volgens , worden plastic deeltjes zelfs gevonden in menselijk afval in Europa, Rusland en Japan. Volgens de VN vormt vervuiling van waterlichamen met plastic en zijn bijproducten een ernstige bedreiging voor het milieu.
Bedrijven produceren ongeveer 5 biljoen plastic zakken per jaar. Elk van deze kan meer dan 1000 jaar nodig hebben om te ontbinden, en slechts een paar worden gerecycled.
Een van de redenen waarom de plasticvervuiling voortduurt, is dat de regulering van het gebruik van plastic tassen over de hele wereld zeer ongelijk is en dat er veel mazen zijn in het overtreden van gevestigde wetten. Hier zijn een paar redenen waarom de regelgeving voor plastic tassen niet zo effectief helpt bij het bestrijden van oceaanvervuiling als we zouden willen:
1. De meeste landen slagen er niet in om plastic gedurende de hele levenscyclus te reguleren.
Zeer weinig landen reguleren de hele levenscyclus van plastic tassen, van productie, distributie en handel tot gebruik en verwijdering. Slechts 55 landen beperken de kleinhandelsdistributie van plastic tassen volledig, samen met beperkingen op productie en invoer. China verbiedt bijvoorbeeld de invoer van plastic tassen en verplicht retailers om consumenten te laten betalen voor plastic tassen, maar legt de productie of export van tassen niet expliciet aan banden. Ecuador, El Salvador en Guyana reguleren alleen de verwijdering van plastic tassen, niet de import, productie of het gebruik in de detailhandel.
2. Landen verkiezen een gedeeltelijk verbod boven een volledig verbod.
89 landen hebben ervoor gekozen om een gedeeltelijk verbod of beperking van plastic tassen in te voeren in plaats van een volledig verbod. Gedeeltelijke verboden kunnen eisen bevatten aan de dikte of samenstelling van de verpakkingen. Frankrijk, India, Italië, Madagaskar en enkele andere landen hebben bijvoorbeeld geen volledig verbod op alle plastic tassen, maar ze verbieden of belasten plastic tassen van minder dan 50 micron dik.
3. Vrijwel geen enkel land legt beperkingen op aan de productie van plastic tassen.
Volumelimieten zijn misschien wel een van de meest effectieve manieren om de marktintrede van kunststoffen te controleren, maar ze zijn ook het minst gebruikte regelgevende mechanisme. Slechts één land ter wereld – Kaapverdië – heeft een expliciete productiebeperking ingevoerd. Het land voerde een procentuele reductie in de productie van plastic tassen in, te beginnen van 60% in 2015 en tot 100% in 2016 toen een volledig verbod op plastic tassen van kracht werd. Sindsdien zijn alleen biologisch afbreekbare en composteerbare plastic zakken toegestaan in het land.
4. Veel uitzonderingen.
Van de 25 landen met een verbod op plastic tassen hebben er 91 vrijstellingen, en vaak meer dan één. Zo stelt Cambodja kleine hoeveelheden (minder dan 100 kg) niet-commerciële plastic tassen vrij van invoer. 14 Afrikaanse landen hebben duidelijke uitzonderingen op hun verbod op plastic tassen. Voor bepaalde activiteiten of producten kunnen uitzonderingen gelden. De meest voorkomende uitzonderingen zijn de behandeling en het vervoer van bederfelijke en verse levensmiddelen, het vervoer van kleine winkelartikelen, gebruik voor wetenschappelijk of medisch onderzoek en de opslag en verwijdering van afval of afval. Andere vrijstellingen kunnen het gebruik van plastic tassen voor export, nationale veiligheidsdoeleinden (tassen op luchthavens en belastingvrije winkels) of voor gebruik in de landbouw toestaan.
5. Geen prikkel om herbruikbare alternatieven te gebruiken.
Overheden geven vaak geen subsidies voor herbruikbare tassen. Ze vereisen ook niet het gebruik van gerecyclede materialen bij de productie van plastic of biologisch afbreekbare zakken. Slechts 16 landen hebben regelgeving met betrekking tot het gebruik van herbruikbare tassen of andere alternatieven zoals tassen gemaakt van plantaardig materiaal.
Sommige landen gaan verder dan bestaande regelgeving op zoek naar nieuwe en interessante benaderingen. Ze proberen de verantwoordelijkheid voor plasticvervuiling te verschuiven van consumenten en overheden naar de bedrijven die het plastic maken. Australië en India hebben bijvoorbeeld beleid aangenomen dat uitgebreide producentenverantwoordelijkheid vereist en een beleidsaanpak die vereist dat producenten verantwoordelijk worden gehouden voor het reinigen of recyclen van hun producten.
De genomen maatregelen zijn nog steeds niet voldoende om de plasticvervuiling met succes tegen te gaan. De plasticproductie is de afgelopen 20 jaar verdubbeld en zal naar verwachting blijven groeien, dus de wereld moet dringend het gebruik van plastic tassen voor eenmalig gebruik verminderen.