Inhoud
Welke ervaringen van de grote kunstenaar gaan schuil achter de kosmische harmonie van de nachtelijke hemel, de schittering van sterren en de vlammen van cipressen? Wat probeerde de psychiatrische patiënt te vertegenwoordigen in dit weelderige, fantasierijke landschap?
«VIND UW WEG NAAR DE HEMEL»
Maria Revyakina, kunsthistorica:
Het beeld is verdeeld in twee horizontale vlakken: de lucht (bovenste deel) en de aarde (stedelijk landschap hieronder), die worden doorboord door een verticaal van cipressen. De cipressen, die als vlammende tongen de lucht in vliegen, lijken met hun contouren op een kathedraal, gemaakt in de stijl van «flaming Gothic».
In veel landen worden cipressen als cultusbomen beschouwd, ze symboliseren het leven van de ziel na de dood, de eeuwigheid, de kwetsbaarheid van het leven en helpen de overledenen om de kortste weg naar de hemel te vinden. Hier komen deze bomen naar voren, zij zijn de hoofdpersonen van de foto. Deze constructie weerspiegelt de hoofdbetekenis van het werk: de lijdende menselijke ziel (misschien de ziel van de kunstenaar zelf) behoort zowel tot de hemel als de aarde.
Interessant is dat het leven in de lucht er aantrekkelijker uitziet dan het leven op aarde. Dit gevoel ontstaat dankzij de felle kleuren en de voor Van Gogh unieke schildertechniek: door lange, dikke streken en ritmische afwisseling van kleurvlekken creëert hij een gevoel van dynamiek, rotatie, spontaniteit, wat de onbegrijpelijkheid en alomvattendheid benadrukt. kracht van de kosmos.
De lucht krijgt het grootste deel van het canvas om zijn superioriteit en macht over de wereld van mensen te tonen
De hemellichamen zijn sterk vergroot weergegeven en de spiraalvormige wervelingen in de lucht zijn gestileerd als afbeeldingen van de melkweg en de Melkweg.
Het effect van fonkelende hemellichamen ontstaat door de combinatie van koud wit en verschillende tinten geel. Gele kleur werd in de christelijke traditie geassocieerd met goddelijk licht, met verlichting, terwijl wit een symbool was van overgang naar een andere wereld.
Het schilderij zit ook vol met hemelse tinten, variërend van lichtblauw tot diepblauw. De blauwe kleur in het christendom wordt geassocieerd met God, symboliseert de eeuwigheid, zachtmoedigheid en nederigheid voor zijn wil. De lucht krijgt het grootste deel van het canvas om zijn superioriteit en macht over de wereld van mensen te tonen. Dit alles contrasteert met de gedempte tonen van het stadsbeeld, dat er dof uitziet in zijn rust en sereniteit.
«Laat DE WAANZIN JEZELF NIET VERSLETEN»
Andrey Rossokhin, psychoanalyticus:
Bij de eerste blik op de foto zie ik de kosmische harmonie, de majestueuze parade van sterren. Maar hoe meer ik in deze afgrond tuur, hoe duidelijker ik een staat van afschuw en angst ervaar. De draaikolk in het midden van de foto, als een trechter, sleept me mee, trekt me diep de ruimte in.
Van Gogh schreef «Sterrennacht» in een psychiatrisch ziekenhuis, op momenten van helder bewustzijn. Creativiteit hielp hem tot bezinning te komen, het was zijn redding. Dit is de charme van de waanzin en de angst ervoor die ik op de foto zie: het kan de kunstenaar elk moment in zich opnemen, hem naar binnen lokken als een trechter. Of is het een draaikolk? Als je alleen naar de bovenkant van de foto kijkt, is het moeilijk te begrijpen of we naar de lucht kijken of naar de kabbelende zee waarin deze hemel met sterren wordt weerspiegeld.
De associatie met een draaikolk is niet toevallig: het zijn zowel de diepten van de ruimte als de diepten van de zee waarin de kunstenaar verdrinkt - zijn identiteit verliest. Wat in wezen de betekenis is van waanzin. Lucht en water worden één. De horizonlijn verdwijnt, binnen en buiten versmelten. En dit moment van verwachting om zichzelf te verliezen wordt door Van Gogh heel sterk overgebracht.
De foto heeft alles behalve de zon. Wie was de zon van Van Gogh?
Het midden van het beeld wordt niet eens ingenomen door één wervelwind, maar door twee: de ene is groter, de andere is kleiner. Frontale botsing van ongelijke rivalen, senior en junior. Of misschien broers? Achter dit duel is een vriendschappelijke maar competitieve relatie met Paul Gauguin te zien, die eindigde in een dodelijke botsing (Van Gogh stormde op een gegeven moment op hem af met een scheermes, maar doodde hem niet als resultaat, en verwondde zichzelf later door af te snijden zijn oorlel).
En indirect - Vincents relatie met zijn broer Theo, op papier te hecht (ze voerden intensieve correspondentie), waarin duidelijk iets verboden was. De sleutel tot deze relatie kunnen 11 sterren op de afbeelding zijn. Ze verwijzen naar een verhaal uit het Oude Testament waarin Jozef aan zijn broer vertelt: «Ik had een droom waarin de zon, de maan, 11 sterren mij ontmoetten en iedereen mij aanbad.»
De foto heeft alles behalve de zon. Wie was de zon van Van Gogh? Broer, vader? We weten het niet, maar misschien wilde Van Gogh, die erg afhankelijk was van zijn jongere broer, het tegenovergestelde van hem: onderwerping en aanbidding.
In feite zien we op de foto de drie «I» van Van Gogh. De eerste is het almachtige «ik», dat wil oplossen in het heelal, om, zoals Jozef, het voorwerp van universele aanbidding te zijn. De tweede 'ik' is een klein, gewoon mens, bevrijd van hartstochten en waanzin. Hij ziet het geweld in de hemel niet, maar slaapt vredig in een klein dorpje, onder bescherming van de kerk.
Cypress is misschien een onbewust symbool van waar Van Gogh naar zou willen streven
Maar helaas, de wereld van gewone stervelingen is voor hem ontoegankelijk. Toen Van Gogh zijn oorlel afsneed, schreven de stedelingen een verklaring aan de burgemeester van Arles met het verzoek de kunstenaar te isoleren van de rest van de inwoners. En Van Gogh werd naar het ziekenhuis gestuurd. Waarschijnlijk zag de kunstenaar deze ballingschap als een straf voor de schuld die hij voelde - voor waanzin, voor zijn destructieve bedoelingen, verboden gevoelens voor zijn broer en voor Gauguin.
En daarom is zijn derde, belangrijkste 'ik' een uitgestoten cipres, die ver van het dorp ligt, uit de mensenwereld is gehaald. Cypress takken, zoals vlammen, zijn naar boven gericht. Hij is de enige getuige van het spektakel dat zich in de lucht ontvouwt.
Dit is het beeld van een kunstenaar die niet slaapt, die openstaat voor de afgrond van passies en creatieve verbeeldingskracht. Hij wordt niet tegen hen beschermd door kerk en huis. Maar hij is geworteld in de werkelijkheid, in de aarde, dankzij krachtige wortels.
Deze cipres is misschien een onbewust symbool van waar Van Gogh naar zou willen streven. Voel de verbinding met de kosmos, met de afgrond die zijn creativiteit voedt, maar verlies tegelijkertijd het contact met de aarde, met zijn identiteit niet.
In werkelijkheid had Van Gogh zulke wortels niet. Gefascineerd door zijn waanzin, verliest hij zijn houvast en wordt opgeslokt door deze draaikolk.